ناخن جویدن در کودکان
چگونه می‌توان ناخن جویدن در کودکان را متوقف کرد؟
ناخن جویدن در کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات در میان کودکان است که به دلایل مختلفی نیز توسط کودکان انجام می‌شود. برخی این کار را یک نوع بیماری عصبی تلقی می‌کنند. بلکه ناخن جویدن در کودکان ممکن است تنها از روی لجبازی با والدین و یا تقلید از دیگر کودکان انجام شود. قبلاً هم گفتیم که درک درست رفتار کودکان در سنین پایین بین 3 تا 5 سال کار بسیار دشواری است. زیرا در این بازه سنی کودکان بسیار تأثیر پذیر و آسیب پذیر هستند و رفتارهای غیر عادی آن‌ها دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد.
اما به طور کلی ناخن جویدن در کودکان هر دلیلی که داشته باشد، می‌توان با صحبت و مشورت با یک روانشناس کودک و فهمیدن عامل آن، این مشکل را برطرف کرد. ما در ادامه این مطلب قصد داریم شما را بیشتر با دلایل ناخن جویدن در کودکان و راه حل‌های کلی برای رفع این مشکل آشنا کنیم.
دلیل ناخن جویدن در کودکان چیست؟
همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، ناخن جویدن در کودکان دلایل بسیار متفاوتی دارد. این دلایل می‌تواند شامل کنجکاوی کودک، بی حوصلگی و به اصطلاح حوصله سر رفتن، تسکین استرس، عادت، تقلید و یا دیگر مسائل روانی باشد. ناخن جویدن یکی از هزاران نوع عادات عصبی است که برخی از مثال‌های دیگر آن مکیدن شصت، پیچیدن مو دور انگشتان و یا کشیدن مو است. هم چنین این مشکل یکی از آن مشکلاتی است که ممکن است تا دوران نوجوانی و جوانی نیز همراه فرزند شما باشد. به همین دلیل نیز برطرف کردن این مشکل در سنین پایین‌تر اهمیت بسیار زیادی دارد.
شاید عجیب باشد، اما بزرگ شدن بچه‌ها و تغییر رفتار اطرافیان به دلیل این افزایش سن در کودکان باعث ایجاد حس اضطراب می‌شود. هنگامی که دائم به فرزند خود یادآور می‌شوید که ” تو دیگر 5 ساله شدی و برای خودت خانم شدی یا مرد شدی!!” بیشتر در کودک خود حس نگرانی و تشویش ایجاد می‌کنید، طوری که او از اینکه حال باید چطور رفتار کند تا مورد قبول اطرافیان باشد گیج شده و رفتارهایی عصبی مانند ناخن جویدن را برای تسکین این حس خود انتخاب می‌کند.
علائم خفیف و شدید ناخن جویدن در کودکان
اگر فرزند شما به طور متوسط (به طور مثال در هنگام دیدن تلویزیون و یا انجام تست‌های سلامتی) تمایل به جویدن ناخن دارد، او تنها دارد استرس جزئی خود را با این کار برطرف می‌کند. در این شرایط شما تنها با صحبت کردن و آرامش دادن به او می‌توانید این مشکل را در کودک خود برطرف کنید. البته در بیشتر موارد خفیف نیز این مشکل به خودی خود با افزایش سن توسط کودک فراموش می‌شود.
در برخی موارد استثناهایی وجود دارد که کودک به مدت طولانی و ساعات زیادی در روز را مشغول ناخن جویدن است که رفتار کودک را غیر طبیعی جلوه می‌دهد. کودک تقریباً در پاسخ به هر کنشی شروع به جویدن ناخن می‌کند و به وضوح می‌توان استرس را در چهره و رفتار او دید. در این موارد باید حتماً برای تشخیص صحیح مشکل کودک خود به روانشناس کودک مراجعه کنید و در طول زمان و رفتار مناسب این عادت کودک خود را برطرف کنید. در ادامه ما نیز راه‌های ساده‌ای برای برطرف کردن این مشکل در سطوح ابتدایی به شما پیشنهاد می‌کنیم.
مطالعه بیشتر: کمبود محبت در کودک
راه حل‌هایی برای برطرف کردن ناخن جویدن در کودکان
نگرانی‌های کودک خود را بیابید و به آن بپردازید
جانیس کیسر، مربی والدین می‌گوید: “پاسخ اولیه همه ما به عنوان والدین وقتی فرزندمان کاری را انجام می‌دهد که ما را نگران می‌کند، متوقف کردن او از انجام این کار است. و این رفتار به عنوان یک هدف بلند مدت خوب است. اما یکی از کارهای اساسی که باید برای رسیدن به این هدف انجام دهید، این است که با دلایل اساسی رفتارهای نگران کننده کودک خود مقابله کنید.” در این مورد شایع میان کودکان بهتر است به این فکر کنید که آیا دلیلی برای وجود استرس و یا مشکلی خاص در زندگی فرزند شما وجود دارد یا نه و به آن بپردازید و آن را برطرف کنید.
اگر ایده‌ای در مورد مسئله‌ای که ممکن است کودک شما را نگران و مضطرب کرده باشد ( مانند یک جا به جایی، طلاق، یک آهنگ و یا تغییر مدرسه کودک و…) به او کمک کنید تا در مورد نگرانی‌هایش با شما صحبت کند. هرچند که برای بچه‌ها صحبت کردن از نگرانی‌هایشان بسیار سخت است و اکثراً از این کار سر باز می‌زنند. اما مطرح کردن یک دلیل خنده دار! و جالب برای این کار ( مانند: من می دانم برای تیز کردن دندان‌هایت این کار را انجام می‌دهی!) می‌تواند حرف زدن در این باره را برای کودک شما آسان‌تر کند.
کودک خود را تنبیه نکنید
ممکن است در برخی موارد کودک شما متوجه این عادت غلط خود نشود، زیرا ناخن جویدن نیز مانند بسیاری از عادات عصبی به بخش ناخودآگاه مغز مربوط است و در مواردی این کار غیرارادی انجام می‌شود. در این مواقع اگر حتی ناخن جویدن کودک شما، شما را آزار می‌دهد، تنبیه کردن و غر زدن بر سر او استراتژی بسیار بی فایده و غلطی برای متوقف کردن اوست. اگر این عادت شما را نگران و عصبی می‌کند، بهتر است برای محدود کردن انجام این کار توسط کودک خود قوانینی برای او تعیین کنید. به عنوان مثال: “سر میز شام ناخن جویدن ممنوع است” این جمله به عنوان یک قانون تأثیر بسیار زیادی بر روی ذهن فرزند شما خواهد داشت و آن را مانند دیگر قوانین زندگی‌اش از آن طبیعت خواهد کرد.
در برخی موارد خود کودک پس از مدتی به خواسته خودش شروع به ترک این عادت می‌کند. برای اینکه در این دوره کودک اضطراب بیشتری حس نکند و یا از روی لجبازی ناخن خود را بجود ، بهتر است زیاد درباره آن صحبت نکنید و بگذارید فرزندتان با مدیریت خودش این عادت را کنار بگذارد.
به طور کلی تا زمانی که کودک شما با این عادت خود به خودش آسیبی نمی‌رساند، بهترین پیشنهاد ما به شما این است که ناخن‌های او را همیشه تمیز نگهدارید و از او بخواهید دست‌های خود را به طور مداوم بشوید. اگر او را مجبور کنید که این کار را متوقف کند، فقط او را بیشتر در معرض استرس قرار می‌دهید. علاوه بر این، هرگونه مداخله مستقیم از طرف شما (مانند نقاشی کردن اشکال زشت بر روی ناخن‌های او) نیز مانند مجازات کردن اوست. فرزند شما نیاز به زمان دارد تا هر زمانی که آماده بود این عادت خود را کنار بگذارد.
با فرزند خود در مورد شکستن عادات صحبت کنید
برای فرزند خود توضیح دهید که عادات عصبی چیست و چگونه باید آن‌ها را کنار گذاشت. برای اینکه مکالمه بهتر و تاثیرگذارتری با فرزند خود در این باره داشته باشید، توصیه می‌کنیم قبل از آن با یک مشاور کودک صحبت کنید و یا کتاب‌های مربوط به عادات عصبی کودکان را مطالعه کنید.
پس از این مکالمه تصمیم بگیرید که چقدر باید در برنامه کودک خود برای ترک عادت خود او را همراهی کنید؟ آیا او از شما می‌خواهد که هر بار به سراغ جویدن ناخن رفت، به او یادآوری کنید که این کار غلط است و یا این کار بیشتر او را عصبی و مضطرب می‌کند؟ معمولاً هرچه سن فرزند بیشتر باشد، دخالت والدین در این باره نیز کمتر خواهد شد.
به فرزند خود کمک کنید که از این عادت خود آگاه باشد.
همانطور که گفتیم در برخی موارد کودکان متوجه ناخن جویدن خود نمی‌شوند. شما می‌توانید با مکالمه‌های شوخی آمیز و مهربانانه کودک خود را از انجام این کار در جمع و یا در مهمانی‌ها و مواقعی که باعث جلب توجه می‌شود آگاه کنید. در بسیاری از موارد کودکان از والدین خود می‌خواهند که اگر در جمع این کار را تکرار کردند با یک لمس ساده و یا یک واژه رمزی به آن‌ها یادآور شوند. این راه حل بسیار خوبی است. زیرا تنها یک لمس ساده ذهن کودک را به یاد این عادت غلط خود می‌اندازد و در طولانی مدت آن را متوقف می‌کند. اما اگر کودک شما این راه را قبول نکرد، انجام آن بازهم مانند یک تنبیه است.
چه هنگام باید نگران ناخن جویدن در کودکان باشیم؟
در موارد نادر کودک ناخن‌های خود را شدیداً گاز می‌گیرد و یا نوک انگشتان خود را خونین می‌کند. این رفتارها نشان از استرس و اضطراب بیش از حد کودک شماست که اگر بیش از حد آن را مشاهده می‌کنید حتماً باید به روانشناس کودک و یا یک پزشک اطفال مراجعه کنید. در برخی موارد رفتارهایی مانند کندن پوست کنار ناخن، کندن مژه‌ها و یا موها و یا خوب نخوابیدن کودک نیز با ناخن جویدن همراه می‌شود که بسیار نگران کننده است و حتماً باید مورد پیگیری پزشک قرار گیرد.
هم چنین اگر این رفتار به طور ناگهانی در کودک شما ظاهر شده و در مدت کمی شدت گرفته نیز باید هرچه سریع‌تر با پزشک او در این باره مشورت کنید. زیرا در برخی مواقع کودک ممکن است از سوی اطرافیان و یا آشنایان مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشد و یا از طرف افراد شرور تهدید شده باشد که باید پیگیری و بررسی شود.
