خواب کودک
چقدر از اهمیت خواب کودک اطلاع دارید؟
انسان بدون اکسیژن چند دقیقه بیشتر دوام نمی‌آورد! انسان بدون آب و غذا تنها چند روز دوام می‌آورد! این‌ها همگی واقعیاتی هستند که تقریباً تمامی انسان‌ها در قسمتی از زندگی خود به آن رسیده‌اند یا لا به لای کتاب‌های مختلف دیده‌اند، اما درباره اهمیت خواب، مخصوصاً اهمیت خواب کودک چه میدانید؟ جالب است بدانید انسان زودتر از بی غذایی از بی خوابی به مرگ نزدیک می‌شود.
میزان اهمیت خواب کودک بسته به سبک زندگی و سن شخص متفاوت است و این میزان در خواب کودکان به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. چرا که شاید در ظاهر انسان در هنگام خواب کمترین فعالیت را در طول روز دارد اما در مقیاس سلولی این فعالیت چنان مهم و قابل توجه است که خواب را در دسته نیازهای اصلی انسانی قرار داده است. با ما همراه باشید تا کمی بیشتر با اهمیت خواب کودک آشنا شویم.
چرا خواب کودک مسئله مهمی است؟
بطور کلی خواب یک فرآیند تجدید قوا کننده برای بدن است و این موضوع در کودکان و نوزادان شامل مهم‌ترین مرحله رشد ذهنی و بدنی و سوخت ساز منجر به رشد و نمو می‌شود و میزان آن بسته به شرایط فیزیکی نوزاد و کودک مانند سن آنها متفاوت است، خوب خوابیدن نوزاد یکی مسائل مهم زندگی کودکانمان است که متاسفانه والدین اطلاعات ضعیفی در مورد این مرحله مهم از کودکشان دارند و توجه نمی‌کنند که این موضوع بسیار مهم‌تر از سایر موارد مانند رنگ لباس و نوع اسباب بازی -که والدین در باره آن به تحقیق می‌پردازند – است.
کودک من چقدر باید بخوابد؟
توصیه ما به مادرانی که در مورد خواب کودک خود نگران هستند تحت نظر گرفتن خواب کودک خود به مدت یک هفته و حتی رسم نمودار و چارت برای داشتن تصویری روشن از میزان خواب کودک و ساعت های خوابیدن، تعداد دفعات بیدار شدن در خواب، مدت زمان آرام گرفتن بعد از بیدار شدن و… است، توجه داشته باشید ساعت خواب از هر فرد به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد و میزان دقیقی برای خواب وجود ندارد اما یافته‌های خود را با اعداد زیر مقایسه کنید و به پزشک خود نتایج را اعلام کنید. اگر می خواهید بدانید که کودک شما چقدر باید بخوابد جدول زیر به شما کمک خواهد کرد.
جدول زمان خواب کودک
نوزادان معمولا حدود ۱۶ ساعت در دوره‌های کوتاه مدت می‌خوابند، این مقدار ممکن است دو تا ۴ ساعت برای نوزادان زودرس بیشتر باشد، تکرار می‌کنیم که الگوی خواب نوزادان به چرخه‌های نور روز و شب مربوط نمی‌شود.
- ۱ تا ۴ هفتگی ۱۵ تا ۱۸ ساعت
- ساعت خواب نوزاد تا ۴ ماهگی معمولاً ۱۶ تا ۱۸ ساعت بصورت ۸ تا ۹ ساعت خواب شبانه و ۷ تا ۹ ساعت خواب در طول روز
- ۴ تا ۱۲ ماهگی حدود ۱۲ تا ۱۶ ساعت، خواب شبانه ۹ تا ۱۰ ساعت و ۴ تا ۵ ساعت خواب در طول روز
- ۱ تا ۲ سالگی کودک شامل ۱۱ تا ۱۴ ساعت خواب شبانه و خواب روزانه کمتر، حدود ۲ الی ۳ ساعت
- کل خواب کودک ۳ تا ۵ ساله ۱۰ تا ۱۱ ساعت خواب شبانه و ۱ ساعت در طول روز
- ۶ تا ۱۲ سالگی نیز شامل ۱۰ الی ۱۱ ساعت خواب شبانه روزی می‌باشد
از ۶ هفتگی به مرور ساعت زیستی در بدن کودک در واکنش به نور خورشید معنا پیدا می‌کند و الگوهای خواب منظم‌تری را می‌پذیرد
بررسی وضعیت خواب کودک در دوره‌های مختلف و نکات مربوط به آن
از بدو تولد تا 2 ماهگی
از ۶ هفتگی به مرور ساعت زیستی در بدن کودک در واکنش به نور خورشید معنا پیدا می‌کند و الگوهای خواب منظم‌تری را می‌پذیرد، دوره‌های خواب عموماً ۴ تا ۶ ساعت می‌تواند باشد و کودک برای تغذیه منظم هر ۲ تا ۴ ساعت برای شیر خوردن بیدار می‌شود.
2 تا 4 ماهگی
در دو ماهگی تکان خوردن دست و پاها، صداهای مکیدن و لبخندهای کودک شکل خاصی به زندگیتان می‌بخشد، شما نیز با تکان دادن و شیر دهی آن هارا نوازش کنید.توصیه می‌شود در این زمان به مقدار زیادی کودک را در معرض نور خورشید قرار دهید و با او بازی کنید تا به برنامه خواب منظم کودک کمک کنید
4 تا 12 ماهگی
از 4 تا 6 ماهگی، زمان خوبی برای شروع ترک شیر خوردن شبانه کودکتان و داشتن خواب شبانه کامل است. در ۶ تا ۱۲ ماهگی ، شاید اضطراب جدایی بزرگترین چالش کودکتان باشد. کودک وقتی بیدار می‌شود در صورت ندیدن شما ممکن است ناراحت شود و گریه کند. در این زمان بهتر است او را چک کنید و به ملاقات کوتاه مدت او بروید، او را بغل کنید و یا به او غذا بدهید و پشتش را مالش بدهید. در صورت امکان برایش لالایی بگویید و بعد از چند دقیقه او را رها کنید.
کودکان ۱ تا ۲ ساله
یکی از عاداتی که ممکن است برای بسیاری ناپسند به تظر برسد خوابیدن با والدین بر روی تخت است. ترک این عادت بسیار سخت است و شروع آن به دلیل نوپا بودن بچه در این سن معمولاً اتفاق میافتد. پس هرگاه بچه از تخت خود بیرون آمد شما او را به اتاقش باز گردانید. همچنین به فعالیت‌هایی مانند حمام کردن و گفتن داستان و شعر قبل از خواب بپردازید تا فضایی آرام را برای کودک ایجاد کنید.
۲ تا ۵ سالگی کودک
چالش پیش رو در این زمان که ممکن است خواب کودک را با مشکل مواجه کند شروع ترس‌های شبانه است. سعی کنید با چراغ خواب‌های فانتزی و یا شمع کودکان را تسلی دهید (در صورت استفاده از شمع حتماً نکات لازم را رعایت کنید و از ایمنی فرزند خود اطمینان حاصل کنید)
۵ تا ۱۲ سالگی
اکنون در این دوره زمانی دشمنان خواب کودک شما بیش از هر دوره‌ای هستند. انجام تکالیف مدرسه، جدول پخش برنامه‌های تلویزیونی، استفاده از تلفن همراه و تبلت ها و بازیهای رایانه‌ای… همگی می‌توانند خواب کودک را مختل کنند. نکات قابل ذکر در مورد این دسته کودکان شامل استفاده از اتاق خواب تاریک، خنک، ساکت و البته بدون کامپیوتر، تلویزیون و عدم مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار قبل از خواب است.
۱۲ تا ۱۸ سالگی
در این سن دوباره فعالیت‌ها و سوخت و ساز و رشد بدن بازگشتی به دوران جنینی خواهند داشت و بسیاری از نوجوانان ممکن است نیاز به خوابشان افزایش یابد؛ اما با این حال چالش‌های روانی و اجتماعی زیادی در این سن کیفیت خواب فرزند شما را تهدید می‌کنند.
همچنین کودکانی که مشکلات خاص دارند از جمله کودکان بیش فعال، مضطرب، افسرده، اوتیسم و یا آنان که مشکلات پزشکی مثل رفلکس دارند، مدت زمان خواب شبانه‌شان با کودکان عادی متفاوت است. در این مواقع شما برای حل مشکل خواب فرزندتان نیاز به مشاوره و کمک حرفه‌ای دارید.
تنظیم خواب کودک
طبق گفتگویی که با یکی از متخصصان اطفال کشورمان داشتیم، تنظیم خواب کودک نیازمند مجموعه‌ای از عوامل و نکات است که در صورت رعایت کردن آنها به احتمال زیاد موفق به تنظیم خواب کودک سالم خود خواهیم شد. ایشان در ابتدا متذکر شدند که تنظیم خواب فرد در ابتدای زندگی و دوره کودکی بسیار مهم است چرا که موجب ایجاد برنامه خواب منظم و ادامه دادن آن در طول زندگی فرد می‌شود و از ایجاد بیماری‌های خواب و بد خوابی در آینده به صورت چشم گیری جلو گیری می‌کند.
دقت کنید زمان لازم برای آماده کردن شخص برای خواب حدود نیم ساعت قبل خواب است و در این زمان باید فعالیت‌های کودک تا جایی که امکان دارد کم شود و کودک خود را برای خواب آماده کنید
برای مثال از انجام فعالیت‌های بدنی و هیجان آور، مصرف کافئین و مشاهده تلویزیون و بازیهای کامپیوتری و ویدئویی جلوگیری کنید و جایگزینی رژیمی شامل آمینو اسید تریپتوفان را امتحان کنید، موادی مانند شیر و گوشت بوقلمون حاوی این ماده هستند،
همچنین حمام آب گرم، داستان گفتن قبل خواب، میان وعده‌های قبل خواب مانند اسنک‌های سبک، موسیقی دلنشین و یادآوری خاطرات خوب و داشتن لحظاتی توام با آرامش و سرگرمی همراه با خانواده بسته به شرایط سنی فرزند مانند بازیهای کارتی یا پازل از شرایطی است که والدین می‌توانند قبل خواب برای کودک ایجاد کنند ایشان در آخر شرط نتیجه گرفتن از نکات بالا را تداوم در برنامه خواب و منظم بودن آن خواندند و اشاره کردند: برنامه خواب باید در طی ۷ روز هفته به طور ثابت اجرا شود و در تعطیلات آخر هفته بیش از یک ساعت تغییر نکند.
مشکلات خواب کودک
هر ۳ کودک، ۲ کودک حداقل یکبار مشکلات خواب را تجربه کرده‌اند،
تحقیقات نشان می‌دهند از هر ۳ کودک، ۲ کودک حداقل یکبار مشکلات خواب را تجربه کرده‌اند، پس بسیاری از کودکان و خانواده‌هایشان با این مشکل روبرو هستند، اما در مورد برخی از آنها که شامل دچار شدن به یکی از اختلالات جدی خواب می‌شود لازم است با پزشک مشورت کنید:
- بی خوابی
- راه رفتن در خواب
- کابوس‌های شبانه
- کم خوابی
نکاتی مهم در مورد خواب کودک که شاید نشنیده باشید
بسیاری از مادران جوان از زیاد بودن خواب کودکشان ابراز نگرانی می‌کنند و ۱۲ ساعت خواب شبانه طبق یک ساعت زیستی مشخص و مرتب را برای نوزاد خود عادی می‌دانند درحالی که این کاملاً غلط است. ساعت خواب کودک متولد شده ۱۶ یا ۱۷ ساعت در دمای ۱۸ تا ۲۰ درجه است که ابداً شامل یک شب کامل نمی‌شود و نوزاد شما بارها ممکن است در طی شب با گریه بیدار شود.
خواب کودک خود را منظم کنید
شما سعی کنید با خواباندن کودک در یک ساعت مقرر به تنظیم ریتم شبانه روزی او کمک کنید، همچنین لازم است تلاش کنید به کودک خود با اعمالی مانند عدم بغل کردن در هنگام گریه‌های کوتاه بیاموزید هنگام بیدار شدن در صورت عدم وجود مشکل، خود به تنهایی دوباره بخوابند، همچنین دقت کنید که خواب نیمروزی بچه‌ها ابداً مانند والدینشان ۳۰ دقیقه نیست و تنها لازم است توجه کنید که نباید بیشتر از نصف روز باشد
نشانه‌های کم خوابی کودکان را بشناسید
یکی از اشتباهاتی که پایه علمی ندارد جمله: “کبودی و سیاهی زیر چشم نشانه کم خوابیست” که درمیان مادران رایج است. این درحالی است که خستگی و تند خویی و بیداری مداوم شبانه نشانه‌های بهتری هستند که می‌توانید به آن توجه کنید.
خر و پوف کردن کودکان را جدی بگیرید
نکته بعدی خروپف کردن کودک است که گاهی آن را بامزه و حتی طبیعی در نظر می‌گیرند درحالی که تنها سرما خورده بودن کودک می‌تواند آن را توجیه کند و در غیر این صورت با پزشک مشورت کنید و از طبیعی بودن لوزه‌های کودک خود مطمئن شوید.
