شخصیت شناسی کودکان: مقایسه 8 تیپ شخصیتی کودکان + ویدئوی آموزشی

شخصیت شناسی کودکان چیست و چرا بیشتر باید در مورد آن بدانیم؟ در کل، شخصیت شناسی در کودکان یعنی اینکه شما بتوانید ویژگی‌ها و انواع تیپ شخصیتی کودکان را بهتر بشناسید. به این ترتیب بهتر می‌توانید با کودک خود ارتباط برقرار کنید و این به رشد روانی سالم‌تر و بهتر او کمک می‌کند و از بروز آسیب‌های روانی در آینده او جلوگیری خواهد کرد. به صورت کلی کودکان دارای 4 مدل شخصیتی سلطه گرا، برونگرا، تحلیل و آرام و 9 تیپ شخصیتی هستد.

اما دقیقاً کودکان چه تیپ‌های شخصیتی دارند؟ و این تیپ‌ها چه نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند؟ اگر می‌خواهید در مورد شخصیت شناسی برای کودکان بیشتر بدانید، با ما در ادامه این مقاله از وبلاگ مامانی نو همراه باشید تا از دیدگاه یک روانشناس کودک به بررسی کامل این موضوع بپردازیم.

آیا شناخت تیپ شخصیتی کودکان ضروری است؟

بله، چون با شخصیت شناسی کودکان و شناخت تیپ‌های آنها شما می‌توانید نیازها و استعدادهای فرزند خود را بهتر بشناسید. وقتی بدانید فرزندتان چه ویژگی‌هایی دارد، می‌توانید روش تربیتی مناسب‌تر انتخاب و از درگیری‌های بی‌دلیل با او جلوگیری کنید. بنابراین، این شناخت باعث می‌شود تا رفتارهای کودک را راحت‌تر بپذیرید و ارتباطی آرام‌تر و مؤثرتر با او داشته باشید.

انواع تیپ‌ در شخصیت شناسی کودکان با توجه به مدل MBTI

آزمون MBTI یکی از بهترین روش‌ها برای شناخت تیپ‌های شخصیتی کودکان است که ویژگی‌هایی مانند درونگرایی یا برونگرایی، احساسی یا فکری بودن، و ساختارگرایی یا انعطاف‌پذیری را مشخص می‌کند. با توجه به این آزمون، کودکان می‌توانند چنین تیپ‌های شخصیتی داشته باشند:

1. شخصیت شناسی کودکان درونگرا

کودکان درونگرا قبل از حرف زدن یا شروع کار، ابتدا فکر می‌کنند و بیشتر به تأثیر دیگران بر خود توجه دارند؛ آن‌ها متفکر و تودار هستند و دوست دارند روی یک موضوع یا فرد تمرکز کنند و با خلوت و درون‌نگری انرژی می‌گیرند.

2. شخصیت شناسی در کودکان برون‌گرا

کودکان برونگرا سریع وارد موقعیت‌های اجتماعی می‌شوند، در بازی‌های گروهی فعال هستند و از تنوع و اقدام کردن لذت می‌برند. همچنین، در شخصیت شناسی کودکان،سازش کودک با همسالان خوب است و آن‌ها به راحتی با هم‌سالان خود ارتباط برقرار می‌کنند و فکرهای بلند دارند.

3. شخصیت شناسی کودکان حسی

کودکان حسی به جزئیات دقت می‌کنند، علاقه‌مند به بازی‌های واقعی و قوانین مشخص هستند و برای یادگیری به دستورالعمل‌های واضح و مثال‌های عملی نیاز دارند. همچنین، آن‌ها با تکیه بر تجربیات گذشته و روشی ثابت، محیط اطراف را همان‌گونه که هست می‌پذیرند.

4. شخصیت شناسی برای کودکان شهودی

کودکان شهودی به تصویر کلی مسائل توجه می‌کنند، از اسباب‌بازی‌های غیرمعمول و کارتون‌های علمی‌تخیلی لذت می‌برند و برای حل مشکلات از تخیل و راه‌های جدید استفاده می‌کنند.

5. شخصیت شناسی کودکان تفکری

کودکان تفکری با منطق قانع می‌شوند، به عدالت اهمیت می‌دهند و در مسائل دیگران بی‌طرف می‌مانند. آن‌ها استقلال و دستاوردهای شخصی را ارزشمند می‌دانند، از رقابت لذت می‌برند و برای رسیدن به اهدافشان از برخی خواسته‌ها صرف‌نظر می‌کنند.

6. شخصیت کودکان احساسی

کودکان احساسی بیشتر با احساساتشان تصمیم می‌گیرند. بنابراین، آنها حساس، گرم و با ملاحظه هستند و برای همکاری و روحیه جمعی انتظار تشویق از دیگران را دارند. در شخصیت شناسی کودکان، آن‌ها به روابط اهمیت زیادی می‌دهند و دوست دارند همه‌چیز مطابق استانداردهای مورد نظرشان باشد.

7. شخصیت شناسی کودکان ساختارمند

کودکان ساختارمند نظم و قالب مشخصی را دوست دارند، سریع تصمیم می‌گیرند و با قوانین احساس راحتی می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها قاطع و مسئولیت‌پذیر هستند و ترجیح می‌دهند کارها را به‌موقع و طبق برنامه به پایان برسانند.

8. شخصیت شناسی در کودکان منعطف

کودکان منعطف تصمیم‌گیری را به تعویق می‌اندازند تا اطلاعات بیشتری کسب کنند، به‌راحتی با تغییرات سازگار می‌شوند و کنجکاوی زیادی دارند. همچنین، آن‌ها بازیگوش‌اند و گاهی بدون برنامه‌ریزی قبلی و بر اساس انگیزه لحظه‌ای عمل می‌کنند.

نشانه‌های تیپ‌های شخصیت مختلف در کودکان

همانطور که گفتیم، کودکان تیپ‌های شخصیتی مختلفی دارند. در نتیجه، آنها ممکن است نشانه‌های مختلف زیر را از خودشان نشان دهند:

درون‌گرا در مقابل برون‌گرا

در شخصیت شناسی کودکان، کودکان برونگرا در جمع‌های اجتماعی انرژی می‌گیرند و به دنبال هیجان‌های بیرونی هستند. اما کودکان درونگرا تنهایی را ترجیح می‌دهند و از تفکر عمیق و فعالیت‌های مستقل لذت می‌برند.

منطقی در برابر احساسی

کودکان منطقی تصمیم‌های خود را بر پایه قوانین و استدلال می‌گیرند. اما کودکان احساسی شهودی‌تر و همدل‌ترند و در روابطشان بیشتر به احساسات اهمیت می‌دهند.

ساختارمند در مقابل انعطاف‌پذیر

کودکان ساختارمند از روتین و برنامه‌های قابل پیش‌بینی لذت می‌برند. با این وجود، کودکان انعطاف‌پذیر به‌راحتی با تغییرات هماهنگ می‌شوند و از موقعیت‌های خودانگیخته و جدید انرژی می‌گیرند.

اهمیت تشخیص تیپ شخصیتی کودکان

شاید با خود فکر کنید که اصلاً چرا دانستن در مورد تیپ‌های مختلف شخصیتی کودکان مهم است؟ اهمیت داشتن این دانش دلایل مختلفی دارد که آنها شامل این موارد می‌شوند:

1. بهبود ارتباط بین والدین و فرزندان

وقتی شما تیپ شخصیتی کودک خود را بهتر بشناسید، بهتر می‌توانید با او ارتباط برقرار کنید و رابطه و رفتارتان را هم متناسب با رفتار کودکتان تنظیم خواهید کرد. بنابراین، در کل شخصیت شناسی کودکان باعث تقویت ارتباط شما با فرزندتان می‌شود.

2. بهبود رشد عاطفی با شخصیت شناسی کودکان

اگر می‌خواهید کودکتان از لحاظ عاطفی و روانی رشد سالمی داشته باشد، باید به نشانه‌های شخصیتی او توجه کنید. این به خاطر آن است که تیپ شخصیتی کودک در طرز بیان احساسات و عقاید او تاثیر می‌گذرد. بنابراین، هر چقدر تیپ شخصیت او را بهتر بشناسید، می‌توانید در همه شرایطی از او حمایت و به رشد عاطفی سالم کمک کنید.

3. تقویت رشد و یادگیری کودک با شناخت ویژگی‌های شخصیتی او

در روند رشد و یادگیری، تیپ شخصیتی کودکان اهمیت زیادی دارد و می‌تواند نحوه یادگیری آنها را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، هر چقدر با تیپ شخصیتی او بیشتر آشنا باشید، می‌توانید روش‌های مطابق با شخصیتش برای یادگیری و رشد را برای او در اختیار او بگذارید.

4. بهبود مدیریت رفتار با شخصیت شناسی کودکان

رفتار کودکتان مستقیماً تحت تاثیر تیپ شخصیتی او است. بنابراین، هر چقدر که شخصیت فرزندتان را بهتر بشناسید، می‌توانید بهتر انتظار داشته باشید که چه رفتارهایی از خودش بروز می‌دهد. در نتیجه، به طرز کارآمدتری می‌توانید قوانین و حد و مرزها را برای او مشخص کنید.

5. کمک به بهبود روابط اجتماعی کودکان

علاوه بر رفتار، نوع شخصیت کودکان روابط اجتماعی آنها را هم تعیین می‌کند. برای مثال، کودکان درونگرا روابط اجتماعی متفاوتی با کودکان برونگرا دارند. بنابراین، شخصیت شناسی کودکان می‌تواند به شما کمک کند که بر اساس شخصیت کودکتان، او را به روابط اجتماعی مناسب تشویق کنید.

6. بهبود عزت نفس کودک

وقتی که مطابق با تیپ شخصیتی کودک با او رفتار می‌کنید، عزت نفس او هم بیشتر می‌شود، چون می‌بیند به او اهمیت می‌دهید و شخصیتش را همانطور که هست می‌پذیرید. همان طور که مطلعید عزت نفس در کودکان از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد روانی، اجتماعی و تحصیلی آنهاست.

7. آماده ساختن کودک برای آینده

در شخصیت شناسی کودکان و با شناخت بهتر تیپ شخصیتی کودک، می‌توانید او را بهتر برای آینده و سختی‌های آن آماده کنید. برای مثال، وقتی که تیپ شخصیتی کودکتان را بیشتر بشناسید، می‌توانید به نحو بهتری او را راهنمایی کنید که در یک مسیر شغلی مطابق با شخصیت و علایقش قرار بگیرد یا استعدادهایش را در آینده به خوبی دنبال کند.

روش‌های تشخیص نوع شخصیت کودک

اگر می‌خواهید تیپ شخصیتی در کودک خودتان را بهتر تشخیص دهید، می‌توانید از این روش‌ها استفاده کنید:

1. بررسی رفتارهای طبیعی کودک

یکی از موثرترین و اولین راه‌ها برای شخصیت شناسی کودکان توجه به رفتارهای روزمره و طبیعی آنها است برای مثال می‌توانید:

• ببینید که کودک در روز به انجام چه بازی‌هایی علاقه دارد؛ آیا او دوست دارد به سراغ بازی‌های فردی برود یا گروهی؟
• واکنش‌های او را به قوانین بسنجید و ببینید که آیا زود با قوانین منطبق می‌شود یا می‌خواهد به طور مستقل کارهایش را انجام دهد؟
• به فعال بودن یا پر انرژی بودن کودکتان دقت کنید و ببینید که آیا او همیشه در حال فعالیت و جنب و جوش است یا بیشتر آرامش را ترجیح می‌دهد؟

2. بررسی نحوه ارتباط کودک با دیگران

بررسی برقراری ارتباط کودک با دیگران هم در تعیین تیپ شخصیت کمک می‌کند. برای مثال، می‌توانید در ارتباط او با دیگران به این علائم دقت کنید:

• آیا کودک در ارتباط با دیگران راحت می‌تواند احساسات خود را بیان کند؟
• ببینید که آیا کودک می‌تواند با دیگران همدردی کند و چقدر به احساسات آنها توجه می‌کند؟
• در ارتباط با دیگران آیا کودک شما شوخ طبع است یا با آرامش و تفکر با آنها برخورد می‌کند؟
• به تعداد و نحوه ارتباط کودک با دوستان دقت کنید و ببینید که روابط او در دوستی و دعوا با دوستانش چطور است؟
• ببینید کودک چطور در جمع با دیگران برخورد می‌کند، آیا صمیمی است یا تودار؟

3. توجه به پاسخ‌های احساسی برای شخصیت شناسی کودکان

پاسخ‌های احساسی کودکان تا حد زیادی شخصیت آنها را نشان می‌دهند. برای مثال، باید ببینید که کودک چه نوع خلق و خویی دارد؟ آیا زود در مواجهه با مسائل عصبانی می‌شود یا ریلکس برخورد می‌کند؟ همچنین، واکنش‌های احساسی او در روابط با دیگران را در نظر بگیرید. علاوه بر این، به این دقت کنید که در موقعیت‌های استرس زا چطور واکنش نشان می‌دهد؟ آیا احساس ناتوانی می‌کند یا به دنبال راه حل یا کمک است؟

4. تشویق کودک به فعالیت‌های مختلف

در بحث شخصیت شناسی کودکان با تشویق کودک به انجام فعالیت‌های مختلف، بیشتر به علایق و گرایشات او پی می‌برید و بهتر می‌توانید شخصیت او را بشناسید. برای مثال، با ثبت نام او در کلاس‌های ورزشی و هنری شما می‌توانید بفهمید که او به فعالیت‌های گروهی بیشتر علاقه دارد یا انفرادی و اینکه آیا در جمع بودن را بیشتر دوست دارد یا تنها بودن؟

5. ارزیابی روش حل مساله در کودک

برای شخصیت شناسی کودکان خود وقتی که فرزندتان با مشکل یا مسئله‌ای مواجه می‌شود، به نحوه برخورد او با مسائل و مشکلات دقت کنید. برای مثال، آیا کودک در مقابله با مشکل زود تسلیم می‌شود و یا مدام به دنبال راه حلی برای حل آن است؟ نحوه‌های برخورد مختلف کودکان نشان می‌دهند که آنها چه نوع شخصیتی دارند.

6. استفاده از بازی‌ها و داستان‌ها

بازی‌ها و داستان‌ها به کودک کمک می‌کنند تا قوه تخیل را تقویت کرده و جنبه‌های مختلف شخصیت خود را بروز دهد. برای همین، شما می‌توانید او را تشویق کنید که داستان بخواند و برای خودش داستان‌پردازی کند.

7. تست شخصیت شناسی کودکان

اگر می‌خواهید به صورت حرفه‌ای تیپ شخصیتی کودکان را متوجه شوید، می‌توانید او را به سراغ روانشناس بروید. آنها با انجام تست‌های حرفه‌ای مثل چک لیست رفتاری کودک می‌توانند علائم رفتاری و شخصیتی آنها را تشخیص دهند. البته این تست‌ها باید استاندارد باشند و خود روانشناسان هم باید تفسیر درستی از این تست‌ها داشته باشند.

8. ارزیابی‌های آموزشی و روان‌شناختی

انجام ارزیابی‌های آموزشی و روان‌شناختی با بررسی رفتار، شیوه تفکر و واکنش‌های هیجانی کودک، به شما کمک می‌کند تا تیپ شخصیتی او را بهتر بشناسید. این ارزیابی‌ها با ابزارهای علمی ویژگی‌های فردی کودک را شناسایی و مسیر تربیتی مناسب‌تری را پیش روی شما قرار می‌دهند.

سن مناسب شخصیت شناسی کودکان

در بحث شخصیت شناسی کودکان، تیپ شخصیتی کودک از حدود ۶ تا ۷ سالگی، یعنی ابتدای دوران دبستان، به ثبات نسبی می‌رسد. این سن، به‌دلیل رشد مهارت‌های کلامی و استدلالی، بهترین زمان برای شناسایی دقیق شخصیت او است.

تشخیص تیپ شخصیتی در کودکان

برای تشخیص تیپ شخصیتی کودک می‌توانید از این روش‌ها کمک بگیرید:

• مشاهده والدین و معلمان: ببینید فرزندتان در موقعیت‌های مختلف چطور رفتار می‌کند؛ آیا بازی تنها را دوست دارد یا جمعی؟ قوانین را دقیق رعایت می‌کند یا آن‌ها را به چالش می‌کشد؟
• پرسشنامه‌های شخصیتی: از تست‌های ساده و مخصوص کودکان استفاده کنید تا ویژگی‌های اصلی شخصیت او مشخص شود.
• ارزیابی‌های آموزشی و روان‌شناختی: اگر احساس می‌کنید شخصیت فرزندتان بر یادگیری او تأثیر می‌گذارد، از متخصصان کمک بگیرید تا با بررسی‌های عمیق، بهترین راهکار را پیشنهاد دهند.

نحوه تأثیر شخصیت کودک بر سبک یادگیری

شخصیت کودک به‌شدت بر سبک یادگیری او تأثیر می‌گذارد. برای مثال، کودکان درونگرا در کارهای فردی بهتر عمل می‌کنند، در حالی که برونگراها از فعالیت‌های گروهی لذت می‌برند. همچنین، کودکان متفکر منطقی در دروس ساختاریافته موفق‌ترند و کودکان احساسی در هنر و ادبیات می‌درخشند. اما هر کدام برای رشد کامل به حمایت مناسب نیاز دارند.

استراتژی‌های تربیتی متناسب با شخصیت کودک

برای تربیت بهتر فرزندتان، می‌توانید از این استراتژی‌های ساده و متناسب با شخصیت او استفاده کنید:

• کودک درونگرا: برایش محیطی آرام فراهم کنید و با او گفتگوهای عمیق داشته باشید.
• کودک برونگرا: فرصت‌های بیشتری برای تعاملات اجتماعی مثل بازی‌های گروهی و فعالیت‌های فوق‌برنامه برایش ایجاد کنید.
• کودک منطقی: او را با فعالیت‌های ساختاریافته مثل پازل و بازی‌های فکری درگیر کنید و زمینه‌های خلاقیتش را تقویت کنید.
• کودک احساسی: احساساتش را بپذیرید و به او راهکارهایی بیاموزید تا بتواند هیجاناتش را مدیریت و همدلی را با مقاومت درونی متعادل کند.

شخصیت شناسی کودکان از روی نقاشی

در شخصیت‌شناسی نقاشی کودکان تحلیل رنگ‌ها، شکل‌ها و موضوعات نقاشی، ویژگی‌های درونی و هیجانی آن‌ها را آشکار می‌کند. در نتیجه، تفسیر نقاشی کودکان بسیار حائز اهمیت است و این روش در شخصیت شناسی کودکان ابزاری معتبر برای درک احساسات و افکار پنهان آنها است.

شخصیت شناسی کودکان از روی رنگ

تشخیص تیپ شخصیتی کودک از روی رنگ روشی است که با بررسی انتخاب و کاربرد رنگ‌ها در نقاشی یا وسایل مورد علاقه کودک، به شناخت احساسات و خلق‌وخویش کمک می‌کند. بر طبق نظر روان‌شناسان رنگ، هر رنگ بازتابی از حالات درونی و نیازهای عاطفی کودک است.

سوالات متداول در خصوص شخصیت شناسی کودکان

در ادامه به برخی از سوالات رایج در رابطه با شخصیت شناسی برای کودکان پاسخ می‌دهیم:

چگونه شخصیت فرزند خود را بشناسیم؟

برای شناخت شخصیت فرزندتان، با دقت رفتار و عملکرد او در موقعیت‌ها و محیط‌های مختلف را مشاهده کنید و به جای تلاش برای تغییر او، ویژگی‌های منحصر به فردش را بپذیرید. به یاد داشته باشید که برخی عوامل خارج از کنترل شما هستند و نمی‌توانید مسیر زندگی او را کاملاً تعیین کنید.

والدین چگونه بر شخصیت کودک تأثیر می‌گذارند؟

در شخصیت شناسی کودکان، شما با تصمیم‌های آگاهانه، مثل تشویق به فعالیت‌های خاص و حتی رفتارهای ناخودآگاه مانند نشان دادن ترس‌هایتان، بر شخصیت فرزندتان تأثیر می‌گذارید. به خاطر داشته باشید که صبر و درک، رشد بهتری برای او رقم می‌زند تا سخت‌گیری و رفتارهای تنش‌زا.

سبک‌های فرزندپروری چه تأثیری بر شخصیت کودک دارند؟

شما با روش و سبک فرزند پروری‌تان می‌توانید نگرش‌ها و عادت‌های خاصی را به فرزندتان منتقل کنید و حتی بر رشد یا محدودیت‌های شخصیتی او اثر بگذارید. پس بهتر است به‌جای تلاش برای تغییر کامل ویژگی‌های ذاتی فرزندتان، شرایطی را فراهم کنید که او در آن سالم‌تر و شادتر رشد کند و فرصت تجربه فعالیت‌های جدید را هم داشته باشد.

شخصیت کودکان چگونه شکل می‌گیرد؟

ترکیب عوامل ژنتیکی، محیطی و تجربیات اولیه زندگی، شخصیت کودکان را شکل می‌ دهد. همچنین، وراثت پایه‌های خلق‌وخو را تعیین می‌کند و تعامل با والدین، محیط اجتماعی و فرصت‌های یادگیری مسیر رشد شخصیتش را تکمیل می‌کند.

انواع تیپ شخصیتی کودکان چیست؟

کودکان شما می‌توانند تیپ‌های شخصیتی مختلفی مانند درونگرا یا برونگرا داشته باشد و یا دارای تیپ‌های شخصیتی حسی، شهودی، تفکری، ساختارمند یا منعطف باشد.

آزمون شخصیت شناسی کودکان چیست؟

تست شخصیت‌شناسی کودکان ابزاری علمی است که با پرسش‌ها و سنجش‌های رفتاری، ویژگی‌های فردی و تیپ شخصیتی فرزندتان را مشخص می‌کند.

چگونه تیپ شخصیتی کودک را تشخیص دهیم؟

برای تعیین شخصیت شناسی کودکان راه‌های مختلفی دارید. برای مثال، می‌توانید به رفتارهای طبیعی کودک، نحوه ارتباط او با دیگران، پاسخ‌های احساسی او و تشویق به فعالیت‌های مختلف، تیپ شخصیتی او را تشخیص دهید.

منبع: crawfordinternational, foundationlearninggroup