الگوی خواب کودکان: الگوی خواب در سنین مختلف کودکان + عکس

منظم بودن الگوی خواب کودکان یکی از نگرانی‌های رایج والدین است. افرادی که تازه پدر و مادر شده‌اند خیلی زود متوجه می‌شوند که کیفیت خواب نوزاد بر آرامش همه‌ی اعضای خانواده تاثیر دارد و بعلاوه کودکان بزرگ‌تر که خواب کافی ندارند، ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش تمرکز، تغییرات خلقی، رفتارهای نامناسب و مشکلات یادگیری روبرو شوند. از این رو برنامه تنظیم خواب کودک برای همه‌ی والدین از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه این مطلب بلاگ مامانینو تصمیم داریم بیشتر در خصوص چرخه خواب کودک صحبت کنیم.

چرا خواب برای فرزندم مهم است؟

داشتن یک خواب شبانه‌ی سالم برای رشد و توسعه‌ی کودکان بسیار مهم است. خواب می‌تواند به حفظ سلامت کودک کمک کند. اگر کودک استراحت کافی داشته باشد، انرژی لازم برای یادگیری چیزهای جدید، برقراری ارتباط اجتماعی، مدیریت احساسات، به خاطر سپردن اطلاعات، تمرکز و حتی مقابله با بیماری‌ها را خواهد داشت.

از طرف دیگر، اگر الگوی خواب کودکان نامنظم باشد و کودک خواب کافی نداشته باشد، این مساله می‌تواند بر سلامت و رفاه او تاثیر منفی بگذارد. کمبود خواب همچنین در آینده بر زندگی کودک شما تاثیر می‌گذارد و احتمال بروز مشکلات روانی، افزایش وزن ناسالم و مشکل در تحصیل و مدرسه را افزایش می‌دهد.

الگوی خواب کودکان چه تفاوتی با الگوهای خواب بزرگسالان دارد؟

هنگام خواب، بدن ما دوره‌هایی از خواب سبک و خواب عمیق را تجربه می‌کند. وقتی کودک شما در خواب عمیق است، معمولا به طور منظم نفس می‌کشد. ممکن است در حالت خواب بی‌حرکت باشد و گاهی بازوها یا پاهای خود را به طور ناگهانی تکان دهد. در خواب سبک نیز کودک ممکن است بی‌قراری کند، صداهایی درآورد یا حتی بیدار شود.

مدت زمان سپری شده در خواب سبک و خواب عمیق با رشد انسان تغییر می‌کند. چرخه‌ی خواب نوزادان بین 20 تا 50 دقیقه طول می‌کشد و حدود نیمی از خواب آنها در خواب سبک می‌گذرد. در بزرگسالان اما چرخه‌های خوب طولانی‌تر است و حدود 90 دقیقه طول می‌کشد. بزرگسالان زمان کمتری را در خواب سبک می‌گذرانند. همزمان با رشد کودک، او زمان بیشتری را در خواب عمیق سپری خواهد کرد و مدت زمان خواب روزانه او نیز کاهش خواهد یافت. تا زمانی که کودک به سه سالگی برسد، تنها یک‌سوم خواب او در خواب سبک خواهد بود و تا 5 سالگی نیز الگوی خواب کودکان مشابه بزرگسالان می‌شود.

الگوی خواب طبیعی برای فرزندم چیست؟

با رشد کودک، الگوی خواب او تغییر می‌کند. این تغییرات ممکن است باعث شود او در زمان‌های مختلفی بخوابد و بیدار شود. به طور کلی الگوی خواب کودکان با موارد زیر تغییر می‌کند:

• یادگیری تعاملات اجتماعی
• توسعه‌ی مهارت‌های حرکتی
• تغییر در برنامه روزانه مانند شروع مهدکودک یا پیش‌دبستانی

مقدار خواب مورد نیاز کودک با توجه به سن، سلامتی و فعالیت‌های روزانه او می‌تواند تغییر کند. در ادامه در خصوص نیازهای خواب در سنین مختلف توضیح می‌دهیم.

الگوی خواب برای نوزادان 0 تا 3 ماهگی

در ماه‌های اول زندگی، نوزاد چرخه‌ی زندگی ساده‌ای دارد: خواب، بیداری، غذا، دفع و تکرار این روند. این چرخه زمان‌بندی منظم و راحتی ندارد. در این زمان مغز نوزاد هنوز ریتم شبانه‌روزی را توسعه نداده است و این توانایی بین 3 تا 6 ماهگی شکل می‌گیرد. نوزادان به طور متوسط 11 تا 17 ساعت می‌خوابند و توصیه می‌شود استاندارد و برنامه‌ای برای مدت زمان خواب نوزادان تعیین نشود.

الگوی خواب برای نوزادان 4 تا 12 ماهگی

مدت زمان خواب توصیه شده برای نوزادان 4 تا 12 ماهه، 12 تا 16 ساعت با خواب روزانه است. وقتی نوزادان شروع به تشخیص روز از شب می‌کنند، ریتم خواب آنها شکل می‌گیرد.

در این زمان می‌توانید برنامه الگوی خواب کودکان را ایجاد کنید. در این مرحله مجموع ساعات خواب شبانه و چرت‌های روزانه به خواب توصیه‌شده اضافه می‌شود. معمولا نوزادان در این سن حدود 6 تا 7 ساعت شبانه می‌خوابند که در بهترین حالت در بازه متوالی است.

باقی زمان خواب نیز شامل چرت‌های روزانه است. بعلاوه بین 6 تا 12 ماهگی نوزادان اکثرا نیاز به تغذیه شبانه ندارند مگر در شرایط خاص. بنابراین اگر کودک شما سالم است، می‌توانید در این سن تغذیه‌ی شبانه را کاهش دهید.

الگوی خواب کودکان نوپا 12 تا 24 ماهگی

مدت زمان خواب توصیه شده برای این سن 11 تا 14 ساعت با خواب‌های روزانه است. با شروع راه رفتن و صحبت کردن کودک، نیازهای خواب او نیز تغییر می‌کند. انتظار می‌رود در این سن آنها مدت زمان بیشتری در شب بخوابند و چرت‌های روزانه کمتری داشته باشند. بسیاری از کودکان در این سن به شدت به روتین خود پایبند هستند. والدین می‌توانند با تنظیم الگوی خواب کودکان به آنها کمک کنند خواب کافی داشته باشند.

الگوی خواب کودکان 1 تا 3 ساله

کودکان بین 1 تا 3 سالگی خواب طولانی‌تری خواهند داشت. کودک در این سن باید در مجموع بین 11 تا 14 ساعت بخوابد که شامل یک تا 2 چرت روزانه به مدت 1 تا 3 ساعت و 10 تا 12 ساعت خواب شبانه می‌شود. بیدار شدن کودکان نوپا در طول شب کاملا رایج است. اگر کودک شما شب‌ها بیدار شد، ممکن است به کمک شما برای دوباره خوابیدن نیاز داشته باشد.

الگوی خواب کودکان پیش دبستانی 3 تا 5 ساله

کودک در سه سالگی باید 10 تا 13 ساعت خواب داشته باشد. ممکن است کودک یک بار در روز چرت بزند و یا دیگر نیازی به چرت روزانه نداشته باشد. اگر کودک شما در سنین 3 تا 5 سالگی هنوز چرت می‌زند، نگران نباشید. کودکان در زمان‌های متفاوتی از چرت روزانه بی‌نیاز می‌شوند. هر چه کودک به 5 سالگی نزدیک‌تر می‌شود الگوی خواب منظم‌تری پیدا می‌کند، در طول روز کمتر استراحت می‌کند و شب‌ها کمتر بیدار می‌شود.

الگوی خواب کودکان مدرسه‌ای 6 تا 12 سال

مدت زمان خواب توصیه شده برای کودکان در سن 6 تا 12 سال حدود 9 تا 12 ساعت است. وقتی کودک به مدرسه می‌رود، اصلی‌ترین وظیفه‌ی او یادگیری است. دریافت خواب کافی نقش مهمی در تمرکز و مشارکت او در کلاس‌ها دارد. کودکانی که خواب کافی ندارند، بیشتر با مشکلات تمرکز در مدرسه مواجه می‌شوند.

کمبود خواب می‌تواند باعث افت عملکرد آنها نسبت به همکلاسی‌هایشان شود. بعلاوه کمبود خواب بر سایر توانایی‌های کودک از جمله ورزش و فعالیت‌های فوق‌برنامه نیز تاثیر منفی می‌گذارد. بنابراین تنظیم الگوی خواب کودکان در این سن بسیار مهم است.

الگوی خواب نوجوانان 13 تا 18 سالگی

برای نوجوانان در این سن 8 تا 10 ساعت خواب نیاز است. نوجوانان از آنچه شما ممکن است تصور کنید، به خواب بیشتری نیاز دارند. آنها با مسئولیت‌های زیادی روبرو هستند؛ از کلاس‌ها، فعالیت‌های فوق‌برنامه، تکالیف و زندگی اجتماعی گرفته تا موارد دیگر.

به همین دلیل خواب اغلب در لیست اولویت‌های انها جایی ندارد و بسیاری از نوجوانان به کمبود خواب دچار می‌شوند. خواب ناکافی باعث عملکرد ضعیف آنها می‌شود. بنابراین ایجاد الگوی خواب کودکان و نوجوانان باید در اولویت باشد.

چرخه خواب چیست؟

همه‌ی ما در طول شب و حتی در طی چرت‌های طولانی، بین انواع مختلف خواب چرخه می‌زنیم. از حدود 6 ماهگی یک چرخه‌ی خواب شامل موارد زیر است:

• حرکت سریع چشم‌ها (REM)
• خواب غیر REM

در خواب REM، چشمان شما زیر پلک‌ها از یک طرف به طرف دیگر حرکت می‌کنند. به این نوع خواب، خواب رویا نیز گفته می‌شود. خواب غیر REM نیز شامل خواب عمیق و خواب سبک است. بیدار کردن کودکان در حالت خواب عمیق دشوارتر است در حالی که در خواب سبک به راحتی بیدار می‌شوند. مقدار خواب REM و غیر REM در چرخه خواب کودک یا بزرگسال در طول شب تغییر می‌کند. بعلاوه بیدار شدن کوتاه‌مدت بین چرخه‌های خواب نیز طبیعی است.

چگونه چرخه خواب بر خواب کودکان تأثیر می‌گذارد؟

کودکان در چند ساعت اول پس از خوابیدن، خواب عمیق غیر REM بیشتری دارند. به همین دلیل است که در ساعات اولیه پس از خوابیدن به طور عمیق به خواب می‌روند و به ندرت چیزی باعث اختلال خواب آنها می‌شود. کودکان در نیمه‌ی دوم شب، خواب REM و خواب غیرREM سبک‌تری دارند. انها از این خواب‌ها راحت‌تر بیدار می‌شوند.

بنابراین در این زمان بیشتر از ابتدای شب ممکن است بیدار شوند. با افزایش سن کودک چرخه‌های خواب طولانی‌تر می‌شود. در کودکان سه ساله چرخه خواب حدود 60 دقیقه است و تا 5 سالگی نیز این چرخه‌های خواب به 90 دقیقه (مشابه بزرگسالان) می‌رسد.

چگونه می‌توانم مطمئن شوم که فرزندم به اندازه کافی می‌خوابد؟

مشکل در الگوی خواب کودکان می‌تواند به این دلایل باشد:

• بیماری و مشکل سلامتی
• تغییر روال خواب یا محیط خواب کودک
• نداشتن غذای سالم یا فعالیت بدنی کافی
• حواس‌پرتی سریع
• مشکل در ابداع یا خلاقیت
• بدخلقی یا زودرنجی
• رفتار نامناسب

اگر نگران چرخه خواب کودک خود هستید، می‌توانید با پزشک مشورت کنید و یک برنامه تنظیم خواب کودک ایجاد نمایید.

نکات مناسب برای ایجاد عادات خواب خوب برای کودک

اگر می‌خواهید الگوی خواب کودکان خود را تنظیم کنید، این نکات را در نظر داشته باشید:

یک روال خواب ایجاد کنید

برقراری یک روال خواب منظم با فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند مسواک زدن، حمام گرم، پوشیدن لباس خواب و خواندن داستان، به کودک کمک می‌کند سریع‌تر بخوابد و خواب بهتری داشته باشد.

یک محیط خواب امن ایجاد کنید

ایجاد فضایی امن و راحت برای خواب کودک، مانند اتاقی خنک، آرام و تاریک، می‌تواند به خواب بهتر او کمک کند. همچنین، وقت گذراندن با کودک، مانند ماساژ دادن یا نوازش کردن به او احساس امنیت و آرامش می‌دهد. از ترک کردن کودک در حال گریه نیز باید خودداری کرد.

مراقب نشانه‌ها باشید

کودک شما ممکن است نتواند خستگی خود را تشخیص دهد. نشانه‌هایی مانند جستجوی آرامش از شما، چپ چپ نگاه کردن، مالیدن چشم‌ها، بداخلاق بودن، خمیازه کشیدن، گریه کردن یا تکان دادن دست‌ها و پاها می‌تواند نشان دهد که وقت خواب است.

فعال باشید

فعال بودن و بیرون رفتن می‌تواند به خواب بهتر کودک کمک کند. کودکانی که کم‌تحرک هستند و نور طبیعی کافی در طول روز دریافت نمی‌کنند ممکن است مشکلات خواب را تجربه کنند.

الگوی خواب کودکان: چیزهایی که باید اجتناب کرد

برای کمک به بهبود الگوی خواب کودکان و خواب کافی آن‌ها، باید از موارد زیر اجتناب شود:

• تماشای برنامه‌ها یا فیلم‌های ترسناک نزدیک به زمان خواب
• فعالیت بدنی یا بازی‌های خشن در یک ساعت قبل از خواب
• نوشیدن مواد کافئین‌دار (از جمله قهوه، چای یا نوشابه)
• دوری از دستگاه‌های الکترونیک 1 تا 2 ساعت پیش از خواب

الگوی خواب کودکان: اختلالات خواب رایج در کودکان

کودکان ممکن است با اختلالات خواب مانند بیدار شدن در شب، راه رفتن در خواب یا کابوس مواجه شوند. اگرچه بسیاری از کودکان از این مسائل عبور می‌کنند اما در برخی موارد می‌تواند به مشکل تبدیل شود و بر الگوی خواب کودکان تأثیر بگذارد. برخی از مشکلات رایج خواب شامل این موارد است:

• بیدار شدن بیش از ۳ بار در شب یا مشکل در آرام گرفتن
• راه رفتن یا صحبت کردن در خواب
• کابوس‌ها و ترس‌های شبانه که ممکن است کودک را از خواب بیدار کرده و نگران کند

برای کاهش این مشکلات و بهبود الگوی خواب کودکان، می‌توانید از روش‌هایی مانند تنظیم یک روال خواب منظم، ایجاد محیط امن و آرام و مشاوره با پزشک یا پرستار کودک استفاده کنید.