مفهوم مرگ برای کودکان: آموزش گام به گام مفهوم مرگ به کودک

مفهوم مرگ برای کودکان را چطور توضیح دهیم؟ کودکان هم مثل ما احساساتی مثل غم و سوگ را احساس می‌کنند. اما خیلی وقت‌ها آن را متفاوت بروز داده یا حتی ممکن است برای بروز غم و اندوهشان دچار مشکل شوند. برای همین، توضیح مفهوم مرگ به کودکان ضروری است و به آنها کمک می‌کند تا با واقعیت بهتر کنار بیایند.

برای این کار شما باید واضح و صریح با آنها صحبت نماید و این اطمینان را به آنها بدهید که در کنارشان هستید. احساسات خود را به آنها بروز دهید و سعی کنید به سوال هایی که در ذهنشان ایجاد شده کوتاه پاسخ دهید. اگر درک کودکان از مفهوم مرگ برایتان مهم است، با ما در ادامه این مطلب از وبلاگ آکادمی روانشناس کودک مامانینو همراه باشید تا در مورد روش توضیح مفهوم مرگ به کودکان بیشتر بدانیم.

چه زمانی در مورد مرگ با کودکان صحبت کنیم؟ بهترین زمان صحبت!

اگر چند فرزند دارید، بسته به سن و روحیه‌شان می‌توانید با آن‌ها جداگانه یا هم‌زمان صحبت کنید تا بهتر موضوع را درک کنند.

بعد از مرگ هر عزیزی در خانواده، تجربه‌ی شوک و غم بی‌حد و مرز، طبیعی است. اما در این زمان بسیار مهم است که از نزدیکان و مخصوصا کودکان غافل نشوید! برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان بهتر است با فاصله ای کم پس از درگذشت عزیزتان، موضوع را با فرزندتان مطرح کنید. اگر خودتان مستقیماً این موضوع را به او بگویید، می‌توانید بهتر از او حمایت کنید و به پرسش‌هایش پاسخ دهید.

معنای مرگ در ذهن کودکان: درک کودکان از مرگ در سنین مختلف

درک کودکان از مفهوم مرگ بسته به مرحله سنی آنها متفاوت است اما آنها هم مثل بزرگسالان می‌توانند احساساتی مثل ترس، اضطراب و غم را تجربه کنند.

مفهوم مرگ برای کودکان در سنین مختلف متفاوت است. در این بخش با توجه به سنین مختلف کودکان نوع درک و رفتار کودک را در مورد مرگ آنالیز می‌کنیم که به شما کمک می‌کند چطور بهتر به این مسئله نزدیک شوید.

مفهوم مرگ برای نوزادان و کودکان نوپا

مهم نیست که فرزندتان نوزاد باشد یا کودک نوپا! آنها هم انسان هستند و غم را احساس می‌کنند. اما به طرز متفاوتی آن را نشان می‌دهند که درک و رفتارشان به این صورت است:

درک کودک

نوزادان و کودکان نوپا هنوز مفهوم مرگ را نمی‌فهمند اما نبود فردی که هر روز به آن‌ها رسیدگی می‌کرد و تغییرات محیطی یا احساسی اطرافشان را به‌خوبی حس می‌کنند و با واکنش‌های رفتاری (مثل گریه کردن) آن را نشان می‌دهند.

رفتار کودک

کودک نوپا در واکنش به مرگ عزیز ممکن است بیشتر گریه کند و بی‌قراری و وابستگی‌اش افزایش یابد. همچنین، علاقه به بازی یا غذا کم می‌شود و حتی ممکن است فرد از دست‌رفته را صدا بزند یا دنبالش بگردد.

مفهوم مرگ برای کودکان 2 تا 4 سال

اگر کودک ۲ تا ۴ ساله دارید و می‌خواهید مفهوم مرگ را به آنها توضیح دهید، درک و رفتار کودک از این موضوع به این صورت است:

درک کودک

کودکان ۲ تا ۴ سال هنوز مرگ را دائمی نمی‌دانند و ممکن است انتظار بازگشت فرد مرده را داشته باشند. به همین دلیل لازم است برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان خود با زبانی ساده، صادقانه و بدون اصطلاحات گیج‌کننده با آن‌ها صحبت کنید.

رفتار کودک

کودک ۲ تا ۴ ساله در مواجهه با مفهوم مرگ ممکن است اضطراب جدایی و نگرانی‌های روزمره‌اش افزایش یابد و خواب و اشتهایش به هم بخورد. همچنین، ممکن است که او حتی در مهارت‌هایی مثل زبان یا توالت رفتن پسرفت کند.

مفهوم مرگ برای کودکان پیش‌دبستانی

در صورتی که کودکتان به قدری بزرگ شده که به سن پیش دبستانی برسد، درک و رفتار او در مواجهه با مرگ می‌تواند به این صورت باشد:

درک کودک

کودک پیش‌دبستانی کم‌کم می‌فهمد که مرگ دائمی است و فردی که مرده دیگر برنمی‌گردد. همچنین، اگر او قبلاً با مرگ روبه‌رو شده باشد، حالا که درکش بیشتر شده، دوباره باید آن اتفاق را در ذهنش بازنگری کند.

رفتار کودک

کودک پیش‌دبستانی ممکن است تصور کند مرگ عزیزش به‌خاطر فکر یا رفتار او بوده و بنابراین احساس گناه کند. او ممکن است نقش بزرگ‌ترها را بر عهده بگیرد یا دچار اضطراب درباره سلامت خود و اطرافیان شود چون هنوز مرز واقعیت و خیال در ذهنش کاملاً روشن نیست.

مفهوم مرگ برای نوجوانان

در صورتی که کودکتان به قدری بزرگ شده که به سن نوجوانی برسد، درک و رفتار او در مواجهه با مفهوم مرگ به این صورت است:

درک نوجوانان

نوجوانان درک بزرگسالانه‌‌تری از مرگ دارند اما ممکن است باورهای دیگران را زیر سؤال ببرند و در حالی که تلاش می‌کنند مستقل به نظر برسند، در درون احساس آسیب‌پذیری، تنهایی و نیاز به درک شدن داشته باشند. بنابراین، در توضیح مفهوم مرگ در این سن حتماً این عوامل را در نظر بگیرید.

رفتار نوجوانان

نوجوانان در مواجهه با مرگ ممکن است گوشه‌گیر، پرخاشگر یا بی‌تفاوت شوند. همچنین، آنها ممکن است از خود رفتارهای پرخطر نشان دهند یا نقش مراقب را به عهده بگیرند و در عین تلاش برای استقلال، نیاز به حمایت و درک شدن هم داشته باشند.

توضیح مفهوم مرگ برای کودکان: چگونه مرگ را به کودک توضیح دهیم؟

با توجه به توضیحاتی که در مورد ترس و اضطراب مرگ در کودکان در بخش‌های قبلی گفتیم، مواجه شدن با این مسئله می‌تواند برایشان خیلی دشوار باشد. اما اگر راه و روش درست آن را بلد باشید، می‌توانید این مفهوم را به خوبی به فرزندتان توضیح بدهید. برای همین بهتر است که این نکات را در نظر بگیرید:

1. واضح و شفاف باشید

در توضیح مفهوم مرگ برای کودکان مهم است که از زبانی ساده و واضح استفاده کنید و سعی نکنید مبهم صحبت کنید؛ مثل اینکه «او به خواب طولانی رفته» یا «جایی رفته که از آن بر نمی‌گردد.»

درست است که شاید این‌ها در ظاهر مهربان‌تر از کلمه مرگ باشند. اما کودک مخصوصاً اگر کم سن تر باشد؛ اما از سوی دیگر ممکن است او در مورد این مفاهیم سوء تفاهم پیدا کند و آنها را جدی بگیرد. بنابراین،  می‌توانید همان حقیقت را به او بگویید. منتها اگر او مفهوم مرگ را کامل نفهمید، می‌توانید بیشتر برای او مساله را باز کنید و به کودک بگویید که دیگر عزیزتان پیش شما نیست و کارهایی را که قبل کرده را دیگر نمی‌تواند انجام دهد.

2. به آنها اطمینان دهید که کنارشان هستید

وقتی می‌خواهید مفهوم مرگ برای کودکان را توضیح دهید، مهم است به آن‌ها اطمینان بدهید که تنها نیستند و همیشه کسی هست که از آن‌ها مراقبت کند. دادن این حس امنیت باعث می‌شود تا کودکان راحت‌تر با غم و نگرانی کنار بیایند و احساسات خود را بیان کنند.

3. سؤالات کودک را نادیده نگیرید

پرسش‌های کودک در مورد مفهوم مرگ را نادیده نگیرید، مخصوصاً اگر تکراری باشند! اگر کودک سوالاتی می‌پرسد، معلوم است که پذیرش و هضم موضوع برایش سخت است. بنابراین، به آنها توجه کنید و به طور صادقانه و شفاف آنها را توضیح دهید تا کودک بهتر بتواند مسئله را پردازش کند.

4. پاسخ‌های مختصر و ساده بدهید

در سنین کم درک کودکان از مفهوم مرگ هنوز محدود است. برای همین، آنها نمی‌توانند پاسخ‌های پیچیده و مبهم را به خوبی پردازش کنند. بنابراین، در توضیح مفهوم مرگ برای کودکان سعی کنید به آنها پاسخ‌های مختصر و ساده بدهید. به این صورت، آنها اگر سردرگم باشند، سوالات بیشتری می‌پرسند و بهتر می‌تواند احساسات خود را پردازش کنند.

5. اجازه دهید چند روز بگذرد

برای درک کودکان از مفهوم مرگ بهتر است اجازه دهید چند روز بگذرد و آنها اطلاعاتی که دریافت کرده‌اند را پردازش کنند. کودکان معمولاً مرگ را به‌صورت تدریجی و در مراحل مختلف درک می‌کنند و ممکن است بارها در مورد آن سؤال بپرسند. بنابراین، به‌جای ارائه‌ی تمام اطلاعات به‌صورت یک‌باره، بهتر است اطلاعات را به‌صورت ساده و در زمان‌های مختلف ارائه دهید تا بتوانند به‌تدریج با مفهوم مرگ آشنا شوند و احساسات خود را بیان کنند.

6. احساسات خود را پنهان نکنید و ابراز نمایید

وقتی که مرگی در خانواده اتفاق افتاده و شما جلوی کودک احساسات خود را ابراز می‌کنید، (به شکل کنترل شده و تعدیل شده تر و  او می‌فهمد که به عنوان یک انسان اشکالی ندارد که احساسات خود را ابراز کند. بنابراین، او هم یاد می‌گیرد که احساسات خود را ابراز کند و این مسئله برای پردازش و پذیرش غم و سوگ در زندگی کودک بسیار مهم است.

7. سوء تفاهم‌های ذهنی کودک را برطرف کنید

در توضیح مفهوم مرگ برای کودکان، اگر تصورهای اشتباه کودک درباره مرگ را اصلاح نکنید، ممکن است احساس گناه یا ترس بی‌دلیل در او شکل بگیرد. اما با توضیح درست و ساده در مورد مرگ، به او کمک می‌کنید تا واقعیت را بهتر بفهمد و احساس امنیت و آرامش بیشتری داشته باشد.

8. محیط مناسبی برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان انتخاب کنید

انتخاب محیطی آرام، آشنا و بدون حواس‌پرتی برای توضیح مرگ به کودکان به آنها احساس امنیت می‌دهد و امکان بیان آزادانه احساسات را فراهم می‌کند. برای مثال، فضاهایی مانند اتاق بازی با اسباب‌بازی، اتاق نشیمن بی‌صدا یا اتاق کودک از محیط‌های مناسب برای انجام این کار هستند.

9. دلایل مرگ را تا حد امکان ساده توضیح دهید

استفاده از عباراتی مانند «خوابیده» یا «رفته» برای توضیح مفهوم مرگ می‌تواند باعث شود کودک از خوابیدن بترسد یا فکر کند فرد متوفی قرار است بازگردد! بنابراین، بیان مستقیم و ساده مانند «قلبش از کار افتاد و دیگر نمی‌تواند نفس بکشد یا حرکت کند» می‌تواند به کودک کمک کند تا واقعیت را بهتر درک کند.

10. از طبیعت برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان خردسال استفاده کنید

استفاده از مثال‌های طبیعت به کودکان خردسال کمک می‌کند تفاوت بین زنده و مرده را بهتر و ملموس‌تر درک کنند، چون می‌توانند با مشاهده موجودات زنده و مرده، مفهوم زندگی و مرگ را راحت‌تر بفهمند. (مثال تغییرات درختان از فصل بهار تا زمستان)

این روش هم به آن‌ها کمک می‌کند تا از طریق تجربه مستقیم، ارتباط بهتری با مفهوم مرگ برقرار کنند و ترس‌های ذهنی کاهش یابد. برای مثال می‌توانید از جانوران و حشرات زنده و مرده برای تمایز مفهوم زندگی و توضیح مفهوم مرگ برای کودکان استفاده کنید.

11. از به کار بردن تشبیه و تعبیرها خودداری کنید

در توضیح مرگ به کودک نباید از تعبیرهایی مثل «خوابیده» یا «رفته» استفاده کنید، چون کودکان خردسال فکر می‌کنند این واژه‌ها واقعی‌اند و ممکن است منتظر بمانند عزیز از دنیا رفته برگردد یا از خواب بیدار شود.

12. هنگام بحث در مورد خدا و بهشت محتاط و دوراندیش باشید

وقتی درباره خدا و بهشت با کودکان صحبت می‌کنید، باید محتاط باشید، چون ممکن است کودک فکر کند اگر دعا کند یا خوب باشد، خداوند فرد مرده را بر می‌گرداند. بنابراین، سعی کنید باورهای مذهبی را طوری بیان کنید که باعث سردرگمی، احساس گناه یا ترس در کودک نشوند.

13. نگویید کسی که مرده خوشحال است یا آدم‌های خوب می‌میرند

گفتن اینکه «آدم‌های خوب می‌میرند» یا «فرد مرده خوشحال است» ممکن است باعث شود کودک از خوب بودن بترسد یا مرگ را پاداش بداند. بنابراین، در توضیح مفهوم مرگ برای کودکان حواستان باشد، چون این جملات می‌توانند باعث بروز حس ترس، احساس گناه یا برداشت اشتباه کودک از مرگ شوند.

14. انتظار داشته باشید که موضوع بارها و بارها مطرح شود

قبلاً هم گفتیم که کودکان در سن کم برایشان دشوار است که مرگ یک عزیز از دست رفته را به خوبی هضم کنند و بپذیرند. بنابراین، شما باید این انتظار را داشته باشید که فرزندتان بارها و بارها این موضوع را مطرح کند. برای همین، با او صبور باشید و به سوالاتش در این مورد با حوصله پاسخ دهید.

15. خواندن کتاب و داستان مرگ برای کودک

برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان کتاب یک راهکار عالی است! کتاب‌ها و داستان‌ها ابزار مؤثری برای توضیح مرگ به کودکان هستند، چون به آن‌ها کمک می‌کنند احساساتشان را بشناسند و بفهمند که تنها نیستند. همچنین، خواندن داستان‌ها با زبان ساده و تصویری، باعث درک بهتر و آرامش کودک در مواجهه با غم می‌شود.

16. استفاده از اصول فرزندپروری مثبت

اگر از اصول فرزندپروری مثبت برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان استفاده کنید، فرزندتان احساس امنیت، حمایت و آرامش بیشتری خواهد داشت و احساسات خود را بهتر می‌تواند مدیریت کند. در این روش با ایجاد رابطه‌ای صمیمی و حمایتگر، سازگاری کودک با مرگ را تقویت و از بروز مشکلات روانی جلوگیری می‌کنید.

17. قرار ندادن کودک در شرایط منفی دیگر

بعد از اینکه کودک شما عزیزی را از دست می‌دهد، سعی کنید تا حد امکان او را در شرایطی قرار ندهید که اضطراب و غمش را بیشتر کند. برای مثال، سعی کنید در این دوران به جای جدیدی نقل مکان نکرده یا شخص جدیدی را وارد زندگیتان نکنید.

18. آموزش مهارت‌های مقابله‌ای به کودک

در مواجهه با اضطراب مرگ در کودکان، شما می‌توانید به آنها آموزش مهارت‌های مقابله‌ای را بدهید. این مهارت‌ها شامل، تمرکز بر حل مسئله و مدیریت شرایط دشوار هستند و به کودک یاد می‌دهند که حس کنترل بیشتری در زندگیش داشته باشد و بهتر بتواند با استرس کنار بیاید.

19. صحبت کردن با یک مشاور و متخصص

اگر فکر می‌کنید به طور موثر نمی‌توانید مفهوم مرگ را برای کودکان توضیح دهید، از مشاور کمک بگیرید. مشاور با شناخت مراحل سوگ، می‌تواند به کودک در پردازش احساسات پیچیده‌ای مثل غم، ترس یا احساس گناه کمک کند.

چرا توضیح مفهوم مرگ برای کودکان دشوار است؟

طبیعی است که وقتی عزیزی را در خانواده از دست بدهید، سخت باشد که از دست رفتن آن عزیز به فرزندتان را به طور سالم و طبیعی بیان کنید. اما چرا انجام این کار و توضیح مفهوم مرگ برای کودکان اینقدر دشوار است؟

مشکل بودن پاسخ به همه سوالات کودک

توضیح مفهوم مرگ به کودک دشوار است، چون شما همیشه می‌خواهید احساس امنیت را به کودک منتقل کنید اما مرگ مفهومی است که پاسخ‌های مشخص و قطعی ندارد. برای همین، این ناتوانی در پاسخ‌گویی کامل می‌تواند باعث نگرانی از آسیب‌دیدن حس آرامش فرزندتان شود.

دشوار بودن صحبت با کودکان خردسال

صحبت‌کردن با کودکان خردسال درباره مرگ سخت است، چون آنها هنوز نمی‌توانند مفاهیم پیچیده این چنینی را کاملاً بفهمند. اما اگر پاسخ‌ها را ساده، کوتاه و صادقانه بیان کنید، به آن‌ها کمک می‌کنید تا بهتر با این موضوع کنار بیایند و احساس امنیت کنند.

ناتوانی در تسلی دادن به کودک

توضیح مفهوم مرگ برای کودکان وقتی سخت‌تر می‌شود که نتوانید او را تسلی دهید، چون ممکن است با واکنش‌هایی شدید یا گیج‌کننده روبه‌رو شوید و ندانید چطور آرامش را به او برگردانید. اما حضور آرام شما، شنیدن احساسات کودک و همراهی کردن با او بدون تلاش برای تغییر فوری احساساتش، بهترین کاری‌ است که می‌توانید انجام دهید.

غمگین بودن خود فرد در زمان توضیح مفهوم مرگ برای کودکان

وقتی خود درگیر اندوه هستید، توضیح دادن مرگ به کودک سخت‌تر می‌شود، چون ممکن است بخواهید احساسات‌تان را پنهان کنید تا او نترسد. اما نشان دادن صادقانه غم به کودک به او کمک می‌کند تا بفهمد ناراحت بودن طبیعی است و این که او می‌تواند با احساساتش کنار بیاید.

تابو بودن مرگ و توضیح آن

خوشبختانه در زندگی امروزی جامعه دید پذیرش بهتر و بیشتری نسبت به مرگ دارد اما هنوز هم برای خیلی‌ها مرگ یک موضوع تابو است و از در میان گذاشتن یا توضیح آن خیلی از افراد معذب هستند. بنابراین، توضیح آن برای کودکان هم سخت‌تر می‌شود. اما اگر با صداقت و بدون تعابیر گیج‌کننده درباره مرگ صحبت کنید، کودک راحت‌تر آن را می‌فهمد و با واقعیت کنار می‌آید.

نحوه مدیریت احساسات خود در زمان توضیح مفهوم مرگ برای کودکان

هنگام توضیح مفهوم مرگ برای کودکان، باید احساسات‌ خود را با صداقت اما کنترل‌شده بروز دهید تا کودک بداند ناراحت شدن در این زمان طبیعی است. اما او باید بتواند که احساس امنیت هم کند. برای مثال، می‌توانید با آرامش حرف بزنید و در صورت نیاز، از توصیه مشاور برای انجام این کار کمک بگیرید.

چرا کودکان پس از مرگ یکی از اعضای خانواده احساس گناه می‌کنند؟

وقتی با کودک درباره مرگ حرف می‌زنید، باید بدون قضاوت به او اطمینان بدهید که هیچ فکر، آرزو یا رفتاری از طرف او باعث این اتفاق نشده است. دلیل آن این است که بچه‌ها به خاطر تخیلات و تصوراتی که دارند شاید فکر کنند که کاری کرده‌اند که باعث مرگ عزیزشان شده و این باعث احساس گناه در آنها می‌شود، در صورتی که هیچ تقصیری در این واقعه ندارند.

اگر کودک در رابطه با مرگ کسی احساس گناه کرد، چه کنیم؟

در صورتی که کودک به‌دلیل مرگ عزیزی احساس گناه می‌کند، بهتر است با لحنی آرام و صریح به او اطمینان دهید که او مسئول این اتفاق نبوده است. حتی اگر مستقیماً به این موضوع اشاره نکرده باشد، باید خودتان از قبل این پیام را به او منتقل کنید تا از احساس گناه رها شود.

تاثیر مرگ والدین بر کودک

وقتی یکی از والدین کودک از دنیا می‌رود، او ممکن است با فشارهای زیادی روبه‌رو شود؛ مثل مراقبت‌نشدن کافی، فقر مالی یا حتی پذیرفتن نقش پدر یا مادر. این شرایط می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی، افت تحصیلی یا حتی آسیب به روابط اجتماعی شود.

توضیح مرگ پدر برای کودک

در زمان توضیح مفهوم مرگ برای کودکان و وقتی می‌خواهید مرگ پدر را به کودک توضیح دهید، صادقانه و با زبان ساده بگویید که «پدر دیگر زنده نیست و نمی‌تواند با ما باشد، اما همیشه در قلب و خاطرات ما حضور دارد.» همچنین، به او اطمینان دهید که کنار او هستید و هر زمان که سوالی داشت، می‌تواند با شما صحبت کند.

مواجهه کودک با مرگ مادر

زمانی که می‌خواهید اخبار مرگ مادر را به کودک بدهید، صادقانه و با آرامش به او صحبت کنید. شما می‌توانید از کلمات ساده استفاده کرده و به او بفهمانید که دیگر قرار نیست مادر برگردد و با او باشد. با این حال، در این زمان مهم است که به او عشق و حمایت عاطفی بدهید و حس امنیت را در او القا کنید.

تاثیر واکنش والد زنده بر کودک

وقتی به عنوان والد زنده احساسات خود را به‌درستی بروز می‌دهید و در عین حال کودک را با محبت و اطمینان همراهی می‌کنید، به او نشان می‌دهید که با وجود غم و سوگ همچنان می‌تواند به زندگی ادامه دهد. اما اگر وانمود کنید که همه چیز خوب است، کودک سردرگم می‌شود و یاد نمی‌گیرد چطور با غم کنار بیاید.

آماده کردن کودک برای مراسم ختم و سوگواری

بعد از توضیح مفهوم مرگ برای کودکان، اگر می‌خواهید آنها را به مراسم ختم و سوگواری عزیز از دست رفته ببرید، می‌توانید آنها را به این صورت برای مراسم آماده کنید:

مراسم سوگواری را اداره کنید

برای کمک به کودک در مواجهه با مرگ عزیزش، قبل از شروع مراسم او را از آنچه قرار است ببیند آگاه کنید و به او حق انتخاب بدهید تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد. همچنین، می‌توانید از او بخواهید یادبودی بسازد یا کسی را همراهش تعیین کنید تا اگر لازم شد او را از مراسم خارج کرده و احساساتش را مدیریت کند.

پیام نادرست در مورد مفهوم مرگ برای کودکان ندهید

شاید فکر می‌کنید حرف‌هایی مثل «به خواب رفتن ابدی» یا «به سفر طولانی رفتن» ممکن است احساسات کودک را در مورد مواجهه با مرگ جریحه‌دار نکند. اما این حرف‌ها می‌توانند پیام نادرستی به کودک در مورد مرگ مفهوم مرگ القا کنند و شاید او فکر کند که اگر تا آخر عمر بیدار باشد یا به هیچ جا نرود، آن وقت زنده می‌ماند.

نحوه گذراندن سالگردها و تعطیلات با کودک داغدیده

گذراندن سالگردهای پس از مرگ عزیز از دست رفته و به خصوص اولین سالگرد، می‌تواند برای فرزندتان خیلی دشوار باشد. درست است که شما مفهوم مرگ برای کودکان خود را توضیح داده‌اید، اما شاید هنوز دشوار باشد که این مسئله را بپذیرند. بنابراین، برای گذراندن این زمان‌ها  می‌توانید:

• از قبل به او بگویید که ممکن است احساسات سختی تجربه کند.
• برای گذراندن روزهای خاص مثل روز مادر یا پدر، گزینه‌هایی مثل همراه‌ بردن یک فرد جایگزین یا برگزاری مراسم ساده را مطرح کنید.
• اگر کودک خواست، به او پیشنهاد بدهید به گورستان یا مکان خاطره‌انگیز برود.
• تولد عزیز از‌دست‌رفته را می‌توانید با روشن‌کردن شمع یا پختن کیک گرامی بدارید.
• در سالگرد مرگ، با او خاطرات را مرور کنید و احساسات‌تان را صادقانه با او به اشتراک بگذارید.

نحوه پاسخ به سوالات کودکان در مورد مرگ

مرگ برای خیلی‌ها موضوع تابویی است. اما شما خودتان را باید برای سوالات کودکان در این مورد آماده کنید. هرچه باشد، آنها هنوز درک درستی از این مسئله ندارند. بنابراین، شاید آنها از شما این سوالات را بپرسند:

1. چرا آنها مردند؟

کودک با پرسیدن اینکه «چرا آن‌ها مردند؟» سعی می‌کند مرگ را درک کرده و آن را برای خود قابل توضیح کند. او می‌خواهد بفهمد چه اتفاقی افتاده تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد.

2. آیا شما هم می‌میرید؟ من هم می‌میرم؟

پس از اینکه مفهوم مرگ برای کودکان خود توضیح می‌دهید، آنها هم نگران از دست دادن عزیزانشان می‌شوند و برای اطمینان یافتن از امنیت خود و والدین این سوالات را می‌پرسند: «آیا شما هم می‌میرید؟» یا «من هم می‌میرم؟» تا بتوانند با ترس خود کنار بیایند.

3. وقتی کسی می‌میرد چه اتفاقی می‌افتد؟

کودک با پرسیدن اینکه «وقتی کسی می‌میرد چه اتفاقی می‌افتد؟»، سعی می‌کند مرگ را درک کند و بداند فرد فوت‌شده به کجا رفته است. این سؤال ریشه در کنجکاوی طبیعی و نیاز به آرامش و توضیح قابل فهم دارد.

4. آیا میشه جلوی مرگ رو گرفت؟

کودک با پرسیدن اینکه «آیا می‌شود جلوی مرگ را گرفت؟» تلاش می‌کند احساس ناامنی و ترس از دست دادن عزیزانش را کنترل کند. او می‌خواهد بداند آیا می‌توان کاری کرد تا خودش یا عزیزانش نمیرند.

5. چرا گریه می‌کنی؟

کودک وقتی می‌پرسد «چرا گریه می‌کنی؟» در واقع می‌خواهد احساسات شما را درک کند و بفهمد که آیا او هم می‌تواند احساساتش را ابراز کند. دیدن ناراحتی شما برای فرزندان‌تان گیج‌کننده است، مگر اینکه در زمان توضیح مفهوم مرگ به کودکان به او اطمینان بدهید که گریه‌کردن کاری طبیعی است.

6. پاسخ به سوالات غیرمنتظره

به خاطر داشته باشید که درک مفهوم مرگ برای کودکان پیچیده است. بنابراین، خودتان را آماده پاسخ دادن به سوالات غیر منتظره او بکنید.

آیا استفاده از باورهای مذهبی برای توضیح مرگ به کودک درست است؟

اگر باورهای مذهبی بخش مهمی از زندگی خانواده‌ی شما هستند، می‌توانید با تأکید بر آرامشی که این باورها فراهم می‌کنند، از آن‌ها برای توضیح مرگ به کودکان استفاده کنید. اما مراقب باشید کودک را با مفاهیم ناآشنا یا ترسناک گیج نکنید.

آیا باید کودک را به مراسم خاکسپاری ببریم؟

پاسخ به این سوال به نوع برگزاری مراسم و سن کودک وابسته است. در کل بهتر است کودکان در سنین پیش دبستانی در مراسم های سوگواری شدید شرکت نکنند اما حتما در یکی از مراسم های آرام تر برای وداع با فرد فوت شده حضور داشته باشند. اگر کودک شما خواست که در مراسم خاکسپاری شرکت کند، می‌توانید او را با خود به این مراسم ببرید. اما بهتر است از قبل او را آماده این کار کنید. در کل، بهتر است که فرزندان در این مراسم‌ها شرکت کنند. اما حواستان باشد که هرگز آنها را مجبور به انجام این کار نکنید.

سوالات متداول در خصوص توضیح مفهوم مرگ برای کودکان

در ادامه به برخی از سوالات رایج در خصوص مفهوم مرگ برای کودکان پاسخ می‌دهیم:

آیا صادق بودن با کودکان درباره مرگ و مردن خوب است؟

بله، چون وقتی با کودک درباره مرگ صادق باشید، به او کمک می‌کنید واقعیت را بهتر درک کند و دچار ترس‌ها و تصورات نادرست نشود. کودک اگر حقیقت را نداند، با قوه تخیلش ممکن است چیزهای ترسناک‌تری در ذهن خود بسازد.

چگونه می‌توانم برای کودک توضیح دهم که وقتی کسی می‌میرد چه اتفاقی می‌افتد؟

برای کودک توضیح دهید که وقتی کسی می‌میرد، قلب و مغزش از کار می‌افتد و دیگر نمی‌تواند نفس بکشد یا درد و احساسات داشته باشد؛ بدن او مانند یک پوسته خالی می‌شود و همیشه همان‌طور باقی می‌ماند، حتی اگر ما بخواهیم او برگردد. همچنین، اگر خانواده‌تان باورهای معنوی دیگری دارد، می‌توانید آن‌ها را هم به آرامی با کودک در میان بگذارید.

از چه زبانی برای توضیح مرگ و مردن برای کودک استفاده کنیم؟

شما باید از زبانی ساده و دقیق برای توضیح مفهوم مرگ برای کودکان استفاده کرده و از عبارات مبهم یا استعاری مثل «رفته خوابیده» پرهیز کنید، چون این نوع زبان باعث سردرگمی و ترس کودک می‌شود.

اگر کودک هنگام صحبت درباره مرگ ناراحت شود چه کار کنیم؟

در صورتی که کودک هنگام صحبت درباره مرگ ناراحت شد، احساسات او را بپذیرید و با آرامش به او فرصت بدهید که سوالات و احساساتش را بیان کند تا بداند می‌تواند به شما اعتماد کند.

اگر خودم هنگام صحبت درباره مرگ ناراحت شوم، چه باید به کودک بگویم؟

در صورتی که هنگام صحبت درباره مرگ ناراحت شدید، به فرزندتان بگویید که شما هم احساس غم دارید اما کمی بعد بهتر می‌شوید. این کار به او نشان می‌دهد که بیان احساسات طبیعی است و خودش هم می‌تواند احساساتش را راحت بیان کند.

کودکان چطور مفهوم مرگ را درک می‌کنند؟

درک مفهوم مرگ برای کودکان در سنین مختلف متفاوت است. برای همین آنها واکنش‌های متفاوتی به این موضوع نشان می‌دهند. اما معمولاً بعد از سن ۸ تا ۹ سالگی آنها درک بهتر و بزرگسالانه‌تری نسبت به مرگ دارند.

آیا نوزادان مفهوم مرگ را درک می‌کنند؟

بله. آنها هم مفهوم مرگ را درک می‌کنند. اما درکشان مثل بزرگسالان نیست. برای مثال، اگر در روتین مراقبتی‌شان توسط فرد از دست رفته اختلالی به وجود بیاید آنها زود متوجه می‌شوند. همچنین، ناراحتی و استرس دیگران هم آنها را مضطرب و بی‌قرار می‌کند.

چه کسی باید مفهوم مرگ را برای کودکان توضیح دهد؟

برای این کار، بهتر است که نزدیک‌ترین فرد (معمولاً پدر یا مادر) مفهوم مرگ برای کودکان را توضیح بدهد. به این صورت، او اعتماد بیشتری به این فرد دارد و پذیرش از طرف او بیشتر خواهد شد.

منبع: raisingchildren, childbereavementuk