اهمیت بازی برای کودکان: چگونه بازی به رشد کودکان کمک می کند؟

اهمیت بازی برای کودکان چیست؟ شاید در ابتدا این مسئله برایتان پیش و پا افتاده باشد، اما فواید بازی با کودک فراوان و عبارتند از: تحریک اولیه رشد مغز، تقویت هوش، شکل‌گیری تفکر خلاقانه کودکان، بهبود مهارت‌های کلامی و ارتباطی، ارتقای مهارت‌های کنترل عواطف و تنظیم هیجانات، رشد همدلی و شایستگی اجتماعی، کسب تجربیات مفید در زندگی و غیره. بنابراین، با اینکه در نگاه اول بازی کردن یک پروسه طبیعی و عادی در زندگی کودکتان است، هیچ وقت نباید نقش آن در زندگی فرزندتان را دست کم بگیرید. برای همین، با ما همراه باشید تا در مورد فواید بازی با کودک سوالات مهم در مورد آنها و چند ایده کاربردی برای آموزش بازی در سنین مختلف کودکتان به شما در این مطلب از وبلاگ مامانیتو توضیح دهیم.

قدرت بازی کردن: بازی کردن تا چه حد برای کودکان مفید؟

بازی کردن برای کودک ما تا چه حد مفید است؟ به عنوان والدین باید بدانید که اهمیت بازی برای کودکان شما فقط برای شادی و تفریح او نیست بلکه فواید بازی برای کودکان می‌تواند باعث افزایش سلامت جسمی، تقویت قوای شناختی و ذهنی، مهارت‌های اجتماعی و عاطفی کودک شما هم بشود. همچنین، کودک شما با بازی کردن می‌تواند قابلیت‌های دیگر زندگی‌اش مثل اعتماد به نفس، عزت نفس، تعامل اجتماعی با دیگران، استقلال، کنجکاوی و توانایی کنار آمدن با چالش‌ها را هم بهتر کند. بنابراین، فواید بازی با کودک کم نیستند که ما در ادامه بیشتر در مورد هر کدام از آنها برایتان توضیح خواهیم داد.

فواید و اهمیت بازی برای کودکان چیست؟

نکته ای که بسیار حائز اهمیت در خصوص کودکان فواید بازی کردن بر سلامت جسمی، ذهنی و روابط اجتماعی آنان است که در ادامه مهم ترین موارد را با هم بررسی می نماییم:

1. تحریک اولیه‌ی رشد مغز از دلایل اهمیت بازی برای کودکان

فرض کنید که کودک شما دارد قطعات یک پازل را در کنار همدیگر قرار می‌دهد تا آن را حل کند. این کار به او اجازه می‌دهد تا از مهارت‌های حل مسئله و تفکر انتقادی‌اش به خوبی استفاده کند که برای تقویت قابلیت حل مسئله مغزش خوب است.

همچنین، خیلی از بازی‌ها شامل عناصری مثل داستان پردازی و تخیل هستند که این قوه حافظه و ذهنیت کودک شما را توسعه می‌دهد و تقویت می‌کند. بنابراین، یک اهمیت بازی برای کودکان شما تحریک مهارت‌های ذهنی و مغز او است.

2. تقویت هوش از مهم‌ترین دلایل بازی برای کودکان

همانطور که در پاراگراف قبلی گفتیم، یک اهمیت بازی برای کودکان این است که آنها را تشویق می‌کند که از مهارت‌های مغز و ذهنیشان مثل حل مسئله و تخیل استفاده کنند. همچنین، یکی از فواید بازی با کودک این است که بازی‌ها با ایده‌هایی که دارند باعث تحریک خلاقیت کودکتان می‌شوند و ایده‌های جدیدی را در ذهن آنها می‌پرورانند.

علاوه بر این، یکی دیگر از فواید بازی برای کودکان هم تقویت حافظه آنها با افزایش تمرکزشان بر روی بازی و پیدا کردن راه حل برای مسائل است. البته به این نکته هم دقت داشته باشید دقت در انتخاب اسباب بازی مناسب کودک برای پروش این مهارت ها اهمیت ویژه ای دارد.

3. شکل‌گیری تفکر خلاقانه از فواید بازی برای کودک

فرض کنید که کودک شما در حال انجام یک بازی تخیلی است. در این بازی او با یک جهان، ایده‌ها و مشکلات جدیدی مواجه می‌شود.

در نتیجه، این بازی‌های تخیلی می‌تواند به کودک شما کمک کنند تا تفکر خلاقانه خودش را پرورش دهد و با استفاده از ایده‌های جدید به حل مشکل مشکلات و مسائل آن جهان تخیلی بپردازد.

به این صورت، خلاقیت او هم بیشتر می‌شود. بنابراین، شکل‌گیری تفکر خلاقانه و تقویت آن یک اهمیت بازی برای کودکان است.

4. بهبود مهارت‌های کلامی و ارتباطی از دلایل اهمیت بازی برای کودکان

وقتی که کودک شما با دیگران بازی می‌کند، برای بیان ایده‌ها و نظرات خود مجبور می‌شود که در مورد آنها صحبت کند. بنابراین، یک اهمیت بازی برای کودکان افزایش مهارت‌های کلامی او است. همچنین، در بازی‌های مشارکتی کودک شما می‌تواند با دیگران همکاری کند که همین مسئله باعث ایجاد ارتباط همدلانه بین او و کودکان هم سن خودش می‌شود.

به این صورت، ایجاد ارتباط‌های صمیمانه و افزایش مهارت‌های کلامی یکی از فواید بازی برای کودکان است.

5. ارتقای مهارت‌های کنترل عواطف و تنظیم هیجانات از فواید بازی برای کودک

فواید بازی برای کودک شما از نظر عاطفی می‌تواند خیلی خوب باشد. برای مثال، در بازی‌هایی که آنها به خصوص با دیگران انجام می‌دهند، کودک شما اول می‌تواند احساسات خودش را کشف کند. سپس، راهی برای ابراز آن به دیگران را بیابد.

همچنین، چالش‌هایی که دنیای تخیلی بازی روبروی آنها قرار می‌دهد به آنها اجازه می‌دهد تا از لحاظ عاطفی جوانب مختلف زندگی را درک کنند و با آنها مواجه شوند.این درک و توانایی برای ابراز احساسات یکی از دلایل اهمیت بازی برای کودکان است و به آنها در کنترل عواطف و تنظیم هیجاناتشان کمک می‌کند.

6. رشد همدلی و شایستگی اجتماعی از مهم‌ترین دلایل بازی برای کودکان

بازی کردن گروهی و جمعی باعث می‌شود که کودکان شما بتوانند در یک محیط امن با کودکان و فرزندان دیگر بازی کنند. در نتیجه، این مسئله باعث می‌شود که آنها در خیلی از موقعیت‌ها بخواهند با دیگران همکاری کنند. همین مسئله باعث ایجاد عواطف همدلی و دوست داشتن بین کودک شما و دوست‌های او می‌شود.

بنابراین، مهارت‌ها و شایستگی اجتماعی او هم به مرور زمان تقویت خواهد شد. به این صورت، رشد همدلی و شایستگی اجتماعی یک دلیل اهمیت بازی برای کودکان است.

7. ارتقای سطح سلامت جسمی و روانی یکی از دلایل اهمیت بازی برای کودک

در صورتی که شما از همان سن کم کودکتان را تشویق کنید که بازی‌های فیزیکی مثل لی لی، دویدن یا دوچرخه سواری را انجام دهد، هم تناسب اندام خوبی پیدا می‌کند و هم اینکه مهارت‌های فیزیکی‌اش مثل تعادل، هماهنگی، استقامت بدنی و چابکیش بهتر می‌شود. همچنین، یادتان باشد که «عقل سالم در بدن سالم است.»

وقتی که بدن کودک شما از لحاظ جسمی در وضعیت خوبی قرار داشته باشد، روح و روان او هم خیلی شادتر است. بنابراین، ارتقای سطح سلامت جسمی و روانی جزو اهمیت بازی برای کودکان است.

8. کسب تجربیات مفید در زندگی از فواید بازی برای کودک

با بازی کردن کودک شما یاد می‌گیرد که: چطور ایده‌ها و احساسات خود را به دیگران ابراز کند، روابط معناداری با آنها بسازد و از ذهن خود برای حل مشکلات استفاده کند. بنابراین، بازی یک فضای امن شبیه به زندگی واقعی است که به کودک شما میدان می‌دهد تا در آن تصمیم بگیرد و با چالش‌های دنیای بازی روبرو شود. حالا شاید فکر کنید که چون بازی است، فایده‌ای برای تجربه کسب کردن کودکتان ندارد. اما این چنین نیست!

در واقع، یک اهمیت بازی برای کودکان این است که به نوعی بخشی از دنیای واقعی را برای کودکان بازسازی می‌کند و به او اجازه می‌دهد تا در آن دنیا تصمیم بگیرد، با دیگران ارتباط برقرار کند و با چالش‌هایش روبرو شود که این مسئله برای کسب تجربه او در دنیای واقعی بسیار خوب است.

9. برقراری رابطه‌ی بهتر و محکم‌تر با والدین، مربیان و هم‌سالان یکی از مهم ترین فواید بازی با کودک

بازی کردن با کودکان می‌تواند بهترین فرصت و زمان برای برقراری ارتباط نزدیک‌تر و صمیمانه‌تر با او باشد. این به این خاطر است که شما دارید فعالیتی که او دوست دارد را با او انجام می‌دهید. منتها حواستان باشد که کنترل بازی را به دست نگیرید و اجازه دهید که کودکتان در بازی کنترلی به اندازه شما داشته باشد تا هر دو بتوانید از آن لذت ببرید.

همچنین، از طریق این بازی‌ها کودک هم می‌تواند با کودکان هم سن و سال و هم با مربیان خود در مهد کودک رابطه خوب و نزدیک‌تری هم برقرار کند. در نتیجه، برقراری رابطه محکم با والدین، مربی و همسالان یک اهمیت بازی برای کودکان به شمار می‌آید.

10. کاهش استرس از دلایل اهمیت بازی برای کودکان

وقتی که کودک شما بازی می‌کند، آواز می‌خواند یا می‌رقصد، مغز او هورمون شادی بخشی به نام اندورفین را ترشح می‌کند که باعث خوشحالی و آرامش روحی او می‌شود.

به این صورت، فعالیت شاد کودکانه و اشتراک گذاشتن این شادی با همسنش می‌تواند باعث کم شدن استرس در او شود. برای همین، کاهش استرس یکی از دلایل اهمیت بازی برای کودکان است.

11. یادگیری از طریق تجربه از دلایل مفید بازی برای کودکان

از طریق بازی کردن کودکان با همسن‌های خودشان، با مربیان و با والدین، آنها یاد می‌گیرند که با هر یک از افراد چطور برخورد کنند. همچنین، آنها یاد می‌گیرند که چگونه با مشکلات مواجه شوند و به آنها پاسخ دهند.

بنابراین، یکی از دلایل اهمیت بازی برای کودکان همین یادگیری از طریق تجربه بازی است. درست است که فصای بازی مثل دنیای واقعی نیست، ولی به آنها کمک می‌کند تا در این فضا تصمیم بگیرند و ایده‌ها، احساسات و عواطف خود را ابراز کنند.

12. آمادگی برای مدرسه از دلایل اهمیت بازی برای کودک

حل مسئله، خلاقیت و تعامل داشتن کودکان با افراد دیگر همه جزو فواید بازی برای کودکان و دلایل اهمیت آن هستند. همچنین، یک اهمیت بازی برای کودکان افزایش تمرکز و تقویت حافظه او است که به عملکرد کودک در زمان مدرسه کمک زیادی می‌کند.

همچنین، بازی‌هایی که از نوع یادگیری هستند می‌توانند باعث افزایش علاقه و انگیزه کودک برای یادگیری شوند که این مسئله برای یادگیری دروس او در مدرسه هم خیلی مفید خواهد بود.

انواع مختلف بازی: چند ایده کاربردی برای آموزش بازی  

حالا که ما در مورد اهمیت بازی برای کودکان و فواید آن در پاراگراف‌های قبلی توضیح دادیم، بیاید ببینیم که اصلاً چه ایده‌هایی برای آموزش بازی کودکان خوب است.

شما می‌توانید کارهای مختلفی برای بازی کودکان را انجام دهید که آنها عبارتند از:

بازی آزاد و بدون ساختار

به کودکان اجازه دهید تا خودشان فعالیت‌های بازی را انتخاب کنند.بازی بدون برنامه ریزی است که همان موقع اتفاق می افتد، بسته به آنکه فرزندتان در آن زمان به چه چیزی علاقه نشان بدهد. بازی بدون ساختار و آزاد بویژه برای کودکان کم سن تر مهم است زیرا به آنها اجازه می دهد از تخیل خود استفاده کرده و با سرعت خودشان حرکت کنند. نمونه هایی از بازی بدون ساختار ممکن است شامل این موارد باشند: 

• بازی خلاقانه به تنهایی یا با دیگران، از جمله بازی های هنری یا موسیقی
• بازی های تخیلی – برای مثال، ساختن خانه های کوچک با جعبه یا پتو، پوشیدن لباس های مبدل شخصیت ها یا بازی خیالی
•  جست و جو کردن فضاهای جدید یا مورد علاقه مانند کمد، حیاط، پارک، زمین بازی و غیره. 

بازی‌های ساختارمند

 این بازی‌ها دارای اهداف مشخص هستند و یادگیری و سرگرمی‌شان ساختارمند است. اکثرا یک فرد بزرگسال ان را هدایت می نماید. کودکان بزرگسال بیشتر از این بازی سود می برند و برایشان مفید است. مانند:

• بازی با توپ در بیرون مانند ضربه زدن با پا به توپ فوتبال
• کلاس های آشنایی با آب برای کودکان نوپا یا آموزش شنا برای کودکان بزرگتر
• گروه های قصه گویی برای کودکان نوپا و پیش دبستانی در کتابخانه محلی
• کلاس های رقص، موسیقی یا نمایش برای کودکان در همه سنین
• ورزش های اصالح شده برای کودکان کمی بزرگتر، مانند Blast Cricket ،بسکتبال Hoops Aussie 

بازی‌های حسی

 بازی‌های مثل بازی با شن یا آب بازی، بازی لمسی از طریق لمس بافت‌های مختلف به توسعه شناختی کودکتان کمک می‌کنند.

بازی با اسباب بازی و اشیا

بازی‌های فیزیکی مثل بازی در فضای آزاد

ایده بازی برای تشویق رشد نوزادان و کودکان

• موسیقی، ترانه یا صدای زنگ، شنوایی و حرکت را پرورش می دهند. می توانید زمانیکه آواز می خوانید، به نرمی روی شکم نوزادتان ضربه بزنید.
• دالی موشه برای رشد اجتماعی و عاطفی نوزادتان بسیار خوب است.
• قلقلک های ملایم یا وسایلی با بافت های متفاوت حس لامسه را پرورش می دهند. شما و نوزادتان می توانید وسایلی مانند پر، گل، فلز یا ابر را امتحان کنید.
• وسایلی با اندازه ها، رنگ ها و اشکال مختلف می توانند نوزادتان را تشویق به دست دراز کردن و گرفتن بکنند.
• مبلمان محکم، توپ، اسباب بازی و جعبه می توانند نوزادتان را تشویق به چهار دست و پا رفتن، ایستادن و راه رفتن کنند

ایده بازی برای تشویق رشد کودکان نوپا

• اجسام بزرگ و سبک مانند جعبه های مقوایی، سطل یا توپ باد کردنی می توانند فرزندتان را تشویق به دویدن، ساختن، هل دادن یا کشیدن بکنند.
• گچ، طناب، موسیقی یا ظروف می توانند پریدن، ضربه زدن با پا، پا کوبیدن، قدم برداشتن یا دویدن را تشویق کنند.
• حلقه، جعبه، سنگ بزرگ یا بالش برای بالا رفتن، برقراری تعادل، پیچ خوردن، تاب خوردن یا غلتیدن خوب هستند.
• بازی با لباس های مبدل با روسری، کاله و غیره برای تخیل و خلاقیت خوبند.
• تپه، تونل یا کنج ها می توانند فعالیت جسمانی مانند چهار دست و پا رفتن، باال رفتن و اکتشاف کردن را تشویق کنند.

ایده بازی برای تشویق رشد کودکان پیش دبستانی

• ظروف شیر قدیمی، قاشق های چوبی، گلدان های خالی، چوب، کاغذ مچاله شده، سطل های پالستیکی، قابلمه و لباس های قدیمی برای بازی بدون ساختار و خیالی عالی هستند.
• پازل های ساده و بازی های تطبیق دادنی مانند دومینوی حیوانات می توانند حافظه و تمرکز کودک تان را بهبود ببخشند.
• خمیر بازی و گل کوزه گری می توانند مهارت های حرکتی ظریف فرزندتان را پرورش بدهند.
• موسیقی مورد عالقه یا دیگ و قابلمه برای رقصیدن یا ساختن موسیقی بسیار خوب هستند.
• توپ می تواند کودک را به ضربه زدن با پا، پرتاب کردن یا غلتاندن تشویق کند.
• وقتی کودک تان را به ضربه زدن با پا یا پرتاب کردن تشویق می کنید، ببینید آیا می توانید او را تشویق کنید یک سمت بدنش را استفاده کند و بعد سمت دیگر را.

ایده بازی برای تشویق رشد کودکان دبستانی

• مبلمان، ملافه، سبد رختها، چادر و جعبه برای ساختن خانه های کوچک بسیار خوب هستند.
• مسیرهای دارای مانع ساخته شده در خانه می توانند باعث حرکت فرزندتان در راه ها، جهت ها و سرعت های مختلف بشوند.
• بازی هایی مانند “آن چیست که” برای بازی با کلمات عالی هستند. این بازی ها مهارت های خواندن و نوشتن را نیز پرورش می دهند.
• آشپزی ساده و فعالیت های آماده سازی غذا برای پرورش علوم، محاسبه، خواندن و نوشتن و مهارت های روزمره عالی هستند.
• قوه تخیل خود فرزندتان می تواند او را به یک قهرمان یا شخصیت داستانی مورد علاقه تبدیل کند.

سوالات مهم در خصوص اهمیت بازی برای کودکان

آیا محدوده سنی خاصی وجود دارد برای اینکه کودک به بهترین رشد برسد؟

بله. کودکان از ابتدای تولد تا سن ۶ سالگی دوران حساسی را از لحاظ داشتن بهترین رشد سپری می‌کنند. در این دوران، مغز آنها هنوز در حال تطبیق پذیری و یادگیری است و عواملی مثل زبان، روابط اجتماعی، روابط عاطفی و غیره بر روی رشد کودک و مغز او تاثیر زیادی دارند.

بنابراین، شما از اهمیت بازی برای کودکان در این بازه سنی و اثر آن برای رشد مغز و سلامت او نباید غافل شوید.

چگونه متوجه شویم کودکان با این بازی رشدی حاصل نمی‌کند؟

اهمیت بازی برای کودکان از همان سن کم به رشد عاطفی و اجتماعی آنها کمک می‌کند. اما اگر شما دیدید که کودکتان به طور مداوم از بازی کردن یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی دوری می‌کند ممکن است مشکل دیگری داشته باشد. برای همین، بهتر است که او را به سراغ یک مشاوره یا روانشناس کودک ببرید.

آیا فناوری و بازی‌های هوشمند می‌توانند به اندازه بازی‌های سنتی برای رشد کودک مفید باشند؟

امروزه که اسمارت فون‌ها بخش جدایی ناپذیری از زندگی روزمره‌مان هستند، خیلی وقت‌ها سخت است که آنها را از کودکمان دور نگه داریم. با این حال، فناوری‌ها و بازی‌های هوشمند نیز می‌توانند هم جنبه سرگرمی و هم جنبه آموزشی داشته باشند.

اما در بحث اهمیت بازی برای کودکان مهم است که شما بین آنها و بازی‌های سنتی برای کودکان تعادل را رعایت کنید. به این صورت، شما هم می‌توانید بازی‌های فیزیکی و هم بازی‌های عملی را در برنامه بازی او بگنجانید که از همه این بازی‌ها نفع ببرد.

منابع: healthychildren، raisingchildren، wohum، nidirect