آموزش شجاعت به کودکان: 20 روش ساده و موثر + نکات مهم و کلیدی!

آموزش شجاعت به کودکان از آنجا اهمیت می یابد که شما باید فرزندتان را برای مقابله با چالش‌ها و سختی‌هایی که حتماً در زندگی با آن روبرو خواهد شد، شجاع بار بیاورید! این شجاعت هم عزت نفس و اعتماد به نفس او را بالا می‌برد و هم او را برای یک زندگی مستقل آماده خواهد کرد. برای تربیت کودک شجاع می‌توانید از راهکارهای مختلفی مثل تشویق او به امتحان کردن چیزهای جدید یا پذیرش مواجهه با ترس، تقویت مهارت های اجتماعی، اعتمادبه‌نفس و آموزش مهارت حل مساله استفاده کنید. با ما همراه باشید تا در این مقاله از وبلاگ مامانینو از دیدگاه یک روانشناس کودک در مورد اهمیت شجاعت و راهکارهای آموزش شجاعت به فرزندان توضیح دهیم. 

تعریف شجاعت برای کودکان

پرورش شجاعت در کودک باعث افزایش اعتماد به نفس و تاب‌آوری او در برابر سختی‌های زندگی می‌شود.

شجاعت یکی از ویژگی‌های مهم در رشد عاطفی و روانی کودکان است که به آن‌ها کمک می‌کند با ترس‌ها و سختی‌ها روبه‌رو شوند. کودک شجاع می‌تواند راحت‌تر تصمیم بگیرد، اشتباه کند و از تجربه‌های خود بیاموزد. از اینرو آموزش شجاعت به کودکان بسیار حائز اهمیت است.

اهمیت آموزش شجاعت به کودکان

آموزش شجاعت به فرزندان اهمیت زیادی دارد، چون به آن‌ها کمک می‌کند در برابر سختی‌ها مقاوم باشند و از اشتباه‌هات خود درس بگیرند.

شجاعت باعث رشد اعتماد به نفس، حس ارزشمندی کودک و تصویر مثبت او از خود می‌شود. همچنین، شجاعت به کودکان یاد می‌دهد چگونه مستقل تصمیم بگیرند و مسئولیت‌پذیر باشند.

راهکارهای آموزش شجاعت به کودکان

برای آموزش شجاعت به کودکان راه‌های مختلفی دارید که چند تا از موثرترین آنها عبارتند از:

1. الگوی شجاعت برای کودکتان باشید: به او نشان دهید شجاعت چگونه است!

کودک شما از همان سن کم به رفتارها و حرکات شما نگاه کرده و از آن الگوبرداری می‌کند. بنابراین در آموزش شجاعت به کودکان سعی کنید که اول از همه خودتان الگوی شجاعی برای کودک باشید. وقتی با دیگران حرف می‌زنید، به طور سالم نظر و عقیده خود را صادقانه بیان کنید و از حرف‌های خود نترسید تا کودک از شما شجاعت را یاد بگیرد.

2. تشویق به امتحان کردن چیزهای جدید

یک نکته مهم در افزایش شجاعت در کودکان بیرون آمدن از منطقه امن است. اگر نمی‌دانید این کار را چطور انجام دهید اول از خودتان شروع کنید. برای مثال، اگر از انجام فعالیت کمی مضطرب هستید آن را جلوی کودکتان انجام دهید و به او نشان دهید علی رغم ترسی که دارید همچنان کار را انجام می‌دهید. به این صورت، کودکتان را می‌توانید تشویق کنید که از امتحان کردن چیزهای جدید نترسد.

3. ایجاد محیطی امن و حمایتی برای پرورش شجاعت در کودکان

فراهم کردن محیطی امن و حمایتی برای کودک این اطمینان را می‌دهد که حتی در صورت ترس یا شکست، پشتش گرم است! بنابراین، در زمان مواجهه با سختی‌ها و ترس‌ها اعتماد به نفس بیشتری دارد و می‌داند اگر شکست بخورد قرار نیست تحقیر شود یا آسیب ببیند. این موضوع نکته ای بسیار مهم است که حتما باید در هنگام آموزش شجاعت به کودکان مد نظر داشته باشید.

4. تقویت گفتگوی درونی مثبت برای آموزش شجاعت به کودکان

اعتماد و عزت نفس یک مسئله ذهنی در آموزش شجاعت به کودکان است؛ یعنی کودک شما باید از درون به خود باور داشته باشد! بنابراین، اگر دیدید که کودک نسبت به انجام خیلی کارها دیدگاه منفی و ناتوانی دارد، او را تشویق کنید که مدام گفتگوی درونی مثبتی با خود داشته باشد یا با خود بگوید که «من توانایی انجام این کار را دارم!»

5. تشویق به مواجهه و پذیرش ترس

ترس غریزه طبیعی در همه انسان‌ها است و همه انسان‌ها حتی شجاع مردان هم ترس را تجربه می‌کنند! بنابراین، برای تربیت کودک شجاع اول از همه باید به او یاد دهید که ترس را بپذیرد. در این صورت است که او می‌تواند با ترس‌های خود مواجه شده و شجاعت را در خود تقویت کند.

6. تحسین تلاش‌های شجاعانه کودک با تشویق و احترام

اگر کودک در کاری شجاعت نشان داد، او را تحسین کنید. این کار به او نشان می‌دهد که ارزش واقعی در انجام دادن و تجربه کردن است، نه فقط در نتیجه! این رویکرد باعث می‌شود کودک احساس غرور کند، از شکست نترسد و برای مواجهه با موقعیت‌های جدید دل و جرأت پیدا کند.

7. آموزش مهارت حل مساله برای آموزش شجاعت به کودکان

وقتی کودک شما یاد بگیرد که مسائل و مشکلات را خودش حل کند، اعتماد به نفسش بیشتر می‌شود. در نتیجه، در آموزش شجاعت به کودکان می‌توانید مهارت‌های حل مسئله را به او یاد دهید تا بتواند مشکلات خودش را حل کند.

8. معرفی افراد شجاع برای آموزش شجاعت به کودکان

شخصیت‌های تاریخی متنوع و گوناگونی از همه ملت‌ها وجود داشته‌اند که در برابر ظلم و بیدادی اعمال شجاعانه‌ای انجام دادند. برای همین، شما می‌توانید کودک را تشویق کنید که تحت نظارت شما در اینترنت در مورد این افراد و شجاعتشان جستجو کرده و بیشتر اطلاع پیدا کند. به این ترتیب، او هم از این افراد الهام خواهد گرفت.

9. پرورش شجاعت در کودکان با خواندن کتاب‌های مربوطه و قصه گویی

خواندن کتاب‌های داستانی می‌تواند به کودک کمک کند تا مفهوم شجاعت را از طریق شخصیت‌های داستانی و موقعیت‌های چالش‌برانگیز درک کند. این کتاب‌ها با نشان دادن شجاعت در مواجهه با ترس‌ها و سختی‌ها، به کودکان می‌آموزند که شجاعت فقط مربوط به اعمال بزرگ نیست، بلکه در پیروزی‌های روزمره هم وجود دارد.

10. استفاده از بازی برای آموزش شجاعت و مقابله با ترس

اگر می‌خواهید آموزش شجاعت به کودکانتان را به صورت بامزه و سرگرمی انجام دهید، می‌توانید از بازی‌ها استفاده کنید! برای مثال، بازی‌هایی مثل نقش آفرینی کردن به کودکان یاد می‌دهند که خود را جای شخصیت‌های مختلف بگذارند و با ترس‌ها و چالش‌ها به شیوه سرگرمی و در محیطی امن روبرو شوند.

11. برای آموزش شجاعت به کودکان، شهامت تصمیم‌گیری را به کودک بسپارید

سپردن تصمیم‌گیری به کودک، او را با پیامدهای انتخاب‌هایش آشنا می‌کند و به او می‌آموزد که شجاعت یعنی پذیرش مسئولیت و ایستادن پای تصمیم خود، حتی اگر سخت باشد. این تجربه‌ها پایه‌گذار استقلال فکری و اعتماد به نفس او در آینده‌اند.

12. آموزش مدیریت شکست‌ها: او را بابت شکست سرزنش نکنید!

وقتی کودکتان را بابت ترسو بودن یا شکست در نشان دادن شجاعت سرزنش می‌کنید، اعتماد به نفس او را تضعیف می‌کند و باعث می‌شود از تجربه‌های جدید دوری کند. در مقابل اگر او را درک کرده و احساساتش را بپذیرید، می‌توانید زمینه‌ای برای رشد شجاعت و خودباوری کودک فراهم کنید.

13. تقویت مهارت‌های اجتماعی و اعتمادبه‌نفس

وقتی کودک مهارت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس خود را تقویت می‌کند، راحت‌تر با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. در نتیجه، او در موقعیت‌های جدید یا چالش‌برانگیز با شهامت بیشتری رفتار خواهد کرد، چرا که باور دارد می‌تواند از پس این موقعیت‌ها بربیاید. بنابراین، تقویت مهارت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس در آموزش شجاعت به کودکان نقش مهمی دارد.

14. تهیه دفتر چالش‌ها

برای افزایش شجاعت در کودکان، به کودکتان دفتری بدهید تا چالش‌ها و ترس‌هایش را در آن بنویسد! داشتن دفتر چالش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا با نوشتن تجربه‌های دشوار خود، ترس‌هایشان را بهتر بشناسند. همچنین، آنها می‌توانند موفقیت‌هایشان را ببینند و با مرور پیشرفت در مواجهه با ترس‌ها، شجاعت بیشتری برای روبه‌رو شدن با موقعیت‌های جدید را پیدا کنند.

15. خلق یک ابرقهرمان خیالی

چه کسی است که از ایده ابر قهرمان بودن خوشش نیاید؟ مخصوصاً کودکان عاشق‌ چنین شخصیت‌هایی هستند! بنابراین، در آموزش شجاعت به کودکان خود می‌توانید با هم فکرها کنید و ببینید که این ابر قهرمان خیالی باید چه خصوصیاتی داشته باشد. به این صورت، کودک شما می‌تواند در قالب یک شخصیت ابر قهرمان خیالی شجاعت را تجسم کند!

16. دادن فرصت سخنرانی در جمع برای آموزش شجاعت به کودکان

بیایید روراست باشیم، سخنرانی در جمع برای همه ما چه بزرگسال و چه کودک سخت است! اما همین مسئله است که می‌تواند شجاعت کودکتان را افزایش دهد. اگر کودکان از همان سن کم یاد بگیرند که در فضاهای عمومی جلوی دیگر دانش‌آموزان در کلاس درس یا سالن‌های بزرگتر سخنرانی کنند یا داستان بگویند، ترسشان به ندرت از این مسئله می‌ریزد و شجاعتشان بیشتر می‌شود.

17. در مورد چیزهایی که خیلی سخت به نظر می‌رسند، با هم فکر کنید

وقتی کودک با کمک شما درباره کارهایی که خیلی سخت به نظر می‌رسند فکر کرده و آن‌ها را به مراحل کوچک‌تر تقسیم می‌کند، یاد می‌گیرد که با برنامه‌ریزی و پشتکار می‌تواند از ترس عبور کند و به هدفش برسد. خود این کار هم تمرینی برای تقویت شجاعت است.

18. نظرخواهی از کودک برای پرورش شجاعت و شهامت

در آموزش شجاعت به کودکان از آنها نظر بخواهید! نظرخواهی از کودک به او احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس می‌دهد زیرا وقتی می‌بیند که نظراتش مهم هستند، شجاعت بیشتری برای ابراز خود پیدا می‌کند و می‌آموزد که باید از ایده‌ها و دیدگاه‌هایش دفاع کند.

19. در آموزش شهامت به کودکان اولویت کار درست را نیز بیاموزید

آموختن اهمیت انجام کار درست به کودک کمک می‌کند تا با وجود ترس‌ها، شهامت انتخاب‌های صحیح را پیدا کند. به این ترتیب، او یاد می‌گیرد که شجاعت واقعی در پیروی از اصول درست نهفته است و نه اجتناب از چالش‌ها.

20. آموزش شهامت عذرخواهی کردن به کودک

عذرخواهی کردن به معنای پذیرفتن اشتباه و تمایل به جبران کردن است. بنابراین، وقتی که شهامت عذرخواهی کردن را به کودک یاد می‌دهید، به او می‌آموزید که در آینده مسئولیت‌پذیر باشد و آنقدر اعتماد به نفس و شجاعت داشته باشد که اشتباهاتش را بپذیرد و آنها را جبران کند.

چگونه کودک ترسو را شجاع کنیم؟

اگر می‌بینید که ترس در کودکتان از همان سن کم خیلی ریشه گرفته است، با راهکارهای زیر می‌توانید ترس او را بریزید:

تشویق به ریسک‌های کوچک و مدیریت احساسات

در آموزش شجاعت به کودکان خود لازم نیست از همان اول کودکتان به سراغ کارهای بزرگ برود. شما می‌توانید به او یاد بدهید که از کارهای کوچک شروع کرده و ریسک‌های کوچک را بپذیرد. به این صورت، کم کم او با ترس‌هایش مواجه خواهد شد و اعتماد به نفسش بیشتر می‌شود.

تعیین هدف‌های کوچک و قابل‌دسترس برای تقویت شجاعت در کودک

لازم نیست که کودکتان از همان اول اهداف و جاه طلبیی‌های بزرگ داشته باشد. هر چقدر که کودک هدف‌های کوچک‌تر و قابل دسترس‌تری داشته باشد، سریع‌تر به موفقیت می‌رسد. برای همین اعتماد به نفس و در نهایت شجاعت او برای انجام کارهای بزرگتر و چالش‌های بیشتر تقویت می‌شود.

استفاده از داستان و مثال برای آموزش شجاعت به کودکان

نقل داستان و مثال باعث می‌شود کودک شجاعت را در قالب شخصیت‌های آشنا و ملموس ببیند، با آن‌ها همذات‌پنداری کند و یاد بگیرد که حتی افراد معمولی هم می‌توانند در موقعیت‌های سخت شجاع باشند. به این ترتیب، او از این داستان‌ها و مثال‌های تخیلی برای تقویت شجاعت در خود می‌تواند استفاده کند.

نکات مهم در آموزش شجاعت به کودکان

در آموزش شجاعت به کودکان مهم است که این نکات را به یاد داشته باشید:

1. کودک را مجبور به شجاعت نکنید

اگر بدون درک کردن ترس‌های کودک او را مجبور کنید که شجاع باشد، این فقط باعث وارد شدن آسیب روحی به او می‌شود و تنها ناامنی و ناتوانی‌هایش را بیشتر می‌کند. بنابراین، اول سعی کنید ترس‌های او را بفهمید و بپذیرید و بعد به دنبال تقویت شجاعت در او باشید.

2. کودک را به خاطر ترس‌ها و نگرانی‌ها سرزنش نکنید

سرزنش کردن کودک به خاطر ترس‌هایش به او احساس ضعف یا خجالت می‌دهد. اما اگر شما با کودکتان همدلی کنید و ترس‌هایش را بپذیرید، محیطی بهتر و امن‌تر برای تقویت شجاعت و رشد شخصیتی او فراهم خواهید کرد.

3. به کودک خود گوش بدهید

وقتی با دقت به حرف‌های کودک‌تان گوش می‌دهید و احساساتش را بی‌قضاوت می‌پذیرید، به او می‌فهمانید که احساساتش مهم‌اند. در نتیجه، او می‌تواند با اعتماد به نفس و شهامت، خودش را ابراز کند. برای همین، در آموزش شجاعت به کودکان خوب گوش دادن اهمیت زیادی دارد.

4. با کودک همدلی کنید

همدلی کردن با کودک به او نشان می‌دهد که شما ترس‌هایش را پذیرفته و درک کرده‌اید. بنابراین، همین پذیرش به او آرامش و اطمینان لازم برای روبه‌رو شدن با آن‌ها را می‌دهد.

5. در مورد ترس‌های کودک با او صحبت کنید

صحبت کردن با کودک درباره ترس‌هایش، زمانی که خودش آمادگی دارد، باعث می‌شود تا احساس امنیت و درک شدن کند. بنابراین، وقتی او این احساس را داشته باشد، پایه‌ای قوی برای پیدا کردن اعتماد به نفس و شجاعت خواهد داشت.

6. کودک را خجالتی یا ترسو صدا نکنید

برچسب زدن‌هایی مثل «ترسو» یا «خجالتی» به فرزندتان باعث می‌شود کودک این ویژگی‌ها را بخشی از هویت خود بداند و انگیزه‌ای برای تلاش و شجاع‌تر بودن نداشته باشد. بنابراین، در آموزش شجاعت به کودکان هرگز چنین کاری را انجام ندهید.

نداشتن شجاعت و تاثیر آن بر آینده کودک

شاید با خودتان فکر کنید که اصلاً برای چه باید از همان اول به کودکم شجاعت یاد بدهم؟ اما حواستان باشد که ترسو بار آمدن کودک تاثیرات منفی در آینده او خواهد داشت که آنها عبارتند از:

1. کاهش اعتمادبنفس

نداشتن شجاعت باعث می‌شود کودک از موقعیت‌های سخت فرار کند. او چون خودش را ناتوان می‌بیند، کم‌کم اعتماد به نفسش را از دست خواهد داد و برای تصمیم‌گیری و اقدام، به دیگران وابسته می‌شود.

2. ترس از شکست و ناتوانی در ریسک‌پذیری

وقتی کودک شجاعت ندارد، از ترس شکست پا پس می‌کشد و جرات امتحان کردن موقعیت‌های جدید را ندارد. در نتیجه، او نمی‌تواند تجربه کسب کند یا توانایی‌هایش را شکوفا کند. بنابراین، آموزش شجاعت به کودکان از همان سن کم مهم است.

3. مشکل در ارتباطات اجتماعی

اگر کودک ترسو باشد، از ارتباط با دیگران می‌ترسد و نمی‌تواند در جمع‌ها راحت حرف بزند یا دوست پیدا کند. در نهایت هم این موضوع به مرور او را منزوی و تنها می‌کند.

4. افزایش اضطراب و استرس

شجاعت نداشتن فرزندتان باعث می‌شود که او نتواند با موقعیت‌های دشوار کنار بیاید. این موضوع اضطراب و استرس او را بیشتر می‌کند، که در نهایت ممکن است روی سلامت روان و جسمش اثر بگذارد.

5. کاهش توانایی حل مساله

وقتی کودک شجاعت نداشته باشد، از روبه‌رو شدن با مشکلات می‌ترسد و به‌جای پیدا کردن راه‌حل، دچار سردرگمی می‌شود. این سردرگمی هم توانایی او برای حل مسائل و چالش‌های پیچیده‌تر را ضعیف می‌کند. برای همین، مهم است که از همان سن کم به فکر آموزش شجاعت به کودکان باشید.

6. عدم پیشرفت تحصیلی یا حرفه‌ای

وقتی کودک شجاعت نداشته باشد، از مواجهه با چالش‌های درسی و شغلی دوری می‌کند، چون نمی‌تواند با سختی‌های آنها روبرو شود. بنابراین، این امکان زیاد است که او در آینده فرصت رشد و پیشرفت تحصیلی و حرفه‌ای خود را از دست بدهد.

7. منفعل بودن در نقش‌های مختلف

اگر کودک شجاعت نداشته باشد، در برابر ناعدالتی‌ها سکوت می‌کند و به‌جای دفاع از خود، نقش منفعل و دنباله‌رو را می‌گیرد. در نهایت هم او اجازه می‌دهد دیگران برایش تصمیم‌گیری کنند.

8. وابستگی به دیگران در انجام کارها

کودکی که شجاعت نداشته باشد، برای تصمیم‌گیری و انجام کارهای همیشه منتظر کمک دیگران می‌ماند. به تدریج، این وابستگی استقلال او را تضعیف کرده و در آینده او را با مشکلات بیشتری روبرو می‌کند. برای همین، سعی کنید از همان سن کم آموزش شجاعت به کودکان را آغاز کنید تا آنها در آینده به دیگران وابسته نشوند.

9. عدم خلاقیت

اگر کودک ترسو باشد، از ترس قضاوت یا شکست، جرات تجربه ایده‌های نو را ندارد. همین هم باعث می‌شود خلاقیتش سرکوب شود و فقط به راه‌حل‌های معمول بسنده کند.

10. مشکل در مدیریت تغییرات

ترس باعث می‌شود کودک در برابر تغییرات دچار اضطراب و سردرگمی شده و آن‌ها را فرصتی برای رشد نبیند؛ بلکه آن‌ها را تهدیدی تلقی کرده و از سازگاری با شرایط جدید ناتوان بماند.

به یاد داشته باشید همه ترس‌ها یکسان نیستند

همه ترس‌های کودکان نیاز به غلبه ندارند، مگر اینکه شدید بوده یا مزاحم زندگی روزمره شوند. گاهی ترس‌ها نشانه‌ای از توانایی کودک در تعیین مرزهای شخصی و محافظت از خود هستند. بنابراین، در آموزش شجاعت به کودکان بهتر است که ترس‌های مختلف آنها را بشناسید و بدانید که با هر کدام باید چطور برخورد کنید.

نگرانی وسواسی

ترس‌هایی که کودک را از فعالیت‌های روزمره و لذت بردن از زندگی باز می‌دارند، نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر هستند که نیاز به توجه دارند. بنابراین، این‌ها ترس عادی نیستند و شاید برای غلبه بر آنها احتیاج باشد از یک روانشناس کمک بگیرید.

ترس‌های شدید و خاص که باعث اختلال می‌شوند

اگر ترس‌های کودک به اضطراب شدید یا رفتارهای مختل‌کننده منجر شود، حتماً با یک مشاوره و متخصص در این زمینه مشورت کنید.

سوالات متداول در خصوص آموزش شجاعت به کودکان

در رابطه با آموزش شجاعت به کودکان شاید این سوالات را داشته باشید:

آیا بازی‌های گروهی بر آموزش شجاعت به کودکان تاثیر دارند؟

بله، بازی‌های گروهی به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی، اعتماد به نفس و شجاعت خود را تقویت کنند.

چطور به کودک اعتمادبنفس عمل در موقعیت‌های جدید را آموزش دهیم؟

با ایجاد فرصت‌های جدید، تشویق به تجربه‌های تازه و ستایش تلاش‌ها، می‌توانید به کودک اعتماد به نفس در عمل و کارهای روزانه‌اش را آموزش دهید.

چیکار کنم بچم شجاع بشه؟

روش‌های مختلفی برای آموزش شجاعت به کودکان وجود دارد، مانند فراهم کردن محیط امن برای کودک، مواجهه تدریجی با ترس‌ها و بودن الگویی از شجاعت برای کودکان.

علت ترسو بودن کودک چیست؟

ترسو بودن کودک معمولاً نتیجه‌ی ترکیبی از تیپ شخصیتی، تجربیات ناگوار یا تصاویر ترسناک و الگوبرداری از رفتارهای محتاطانه اطرافیان است.

چرا آموزش شجاعت به کودکان مهم است؟

آموزش شجاعت به کودکان مهم است زیرا این رفتار آموخته شده‌ای است که می‌تواند در سال‌های رشد آن‌ها پرورش یابد و به عادت تبدیل شود. بنابراین، یادگیری آن از سنین پایین تأثیر زیادی دارد.

مراحل پرورش شجاعت در کودکان چیست؟

• کودکان را تشویق کنید تا در مورد ترس‌های خود صحبت کنند.
• به کودک برچسب خجالتی و ترسو نزنید.
• کودک را سرزنش نکنید.
• کودک را در موقعیت‌های اجتماعی قرار دهید.
• به ایجاد اعتماد به نفس در کودک کمک کنید.
• کودک را به اندازه کافی تحسین و تشویق کنید.

آیا همه‌ی ترس‌های کودکان یکسان هستند؟

خیر، همه ترس‌های کودک یکسان نیستند و برخی از آن‌ها ممکن است طبیعی و نشانه مکانیزم‌های دفاعی کودک باشند.

تاثیر بازی در تربیت شجاعانه چیست؟

بازی درمانی در آموزش شجاعت به کودکان به آنها کمک می‌کند تا به طور غیرمستقیم ترس‌هایشان را شناسایی کرده و با آن‌ها مقابله کنند.

منبع: mentalhealthcenterkids