بدغذایی کودکان: دلایل + 21 راهکار طلایی برای مقابله با کودک بد غذا

بدغذیی کودکان به وضعیتی گفته می‌شود که کودک تمایل کافی به خوردن غذا ندارد و از خوردن انواع غذاهای مغذی امتناع کند. دلیل بدغذایی کودکان می‌تواند ناشی از مشکلات رفتاری، ترجیحات غذایی خاص یا تأثیرات محیطی و اجتماعی باشد. اما راه حل مشکل بدغذایی کودکان با تنوع غذایی‌، ایجاد فضای مثبت برای غذا خوردن و بررسی نیازهای جسمی و روانی کاملا قابل حل است.

بدغذایی کودکان به چه معناست؟

بدغذایی کودکان به این معنا است که کودک از خوردن خیلی از غذاها خودداری کرده یا تمایل کمی به غذا دارد. 

علت بدغذایی کودکان می‌تواند مربوط به ترجیحات غذایی خاص، اختلالات رفتاری، عدم تنوع در غذاهای ارائه‌شده، یا حتی فشارهای روانی مرتبط با غذا خوردن باشد. اما آنچه که مهم است، بدغذایی با کاهش وزن، کمبود مواد مغذی و تأثیرات منفی بر رشد و تکامل کودک باعث نگرانی شدید والدین می‌شود.

بدغذایی چه زمانی در کودک شروع می‌شود؟

برخی از والدین با رفتارهای غذایی نوزاد از همان ابتدا این حس را که احتمالا با کودکی بد غذا مواجه شوند را درک خواهند کرد. 

اما به‌طور کلی کودک بد غذا از سنین نوپایی، دقیقا زمانی که توسعه حس استقلال و ترجیحات غذایی خاص او شکل می‌گیرد، (حدود 18 تا 24 ماهگی) خود را نشان می‌دهد.

البته این را هم باید در نظر گرفت که این دوره زمانی با کاهش سرعت رشد کودک همراه است و به طور طبیعی باعث کاهش اشتها می‌شود. علاوه بر این، ممکن است کودکان در این سن نسبت به طعم‌ها و بافت‌های جدید مقاومت بیشتری نشان دهند. 

علت بدغذایی کودکان چیست؟

دلایل بدغذایی کودکان متنوع و چندعاملی است و نیاز به بررسی دقیق دارد. این مسئله اغلب به ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و محیطی بازمی‌گردد.

علت بدغذایی کودکان: 1. تمایل به داشتن احساس استقلال

شاید بتوان گفت که اصلی‌ترین علت بدغذایی کودکان این است که آن‌ها تمایل دارند کنترل و استقلال بیشتری در زندگی خود داشته باشند. 

یکی از راه‌های ابراز این استقلال، تصمیم‌گیری درباره غذا خوردن است. به همین دلیل، ممکن است کودک با امتناع از غذا خوردن یا انتخاب تنها غذاهای خاص، این احساس را تقویت کند. 

دلیل بدغذایی کودکان. 2. علاقه نداشتن به غذاهای جدید

یکی از شایع‌ترین دلایل بدغذایی کودکان حساسیت نسبت به طعم، بافت یا بوی غذاهای جدید است. این وضعیت که به عنوان “نئوفوبیا غذایی” یا ترس از چشیدن غذاهای جدید نامیده شده و منجر به امتناع از خوردن بسیاری از غذاها می‌‌شود.

علت بدغذایی کودکان. 3. عادات تغذیه‌ای نامناسب

عادات تغذیه‌ای نادرست که از همان دوران نوزادی شکل می‌گیرند، تأثیر زیادی بر رفتار غذایی کودک دارند. 

مثلا مصرف بیش از حد تنقلات ناسالم، شیرینی‌جات یا نوشیدنی‌های شیرین از دلایل بد غذایی کودکان است و به‌شدت باعث کم اشتهایی آن‌ها نسبت به غذاهای مغذی می‌شود. 

دلایل بدغذایی کودکان. 4. وادار کردن کودک به غذا خوردن با راهکارهای نامناسب

فشار آوردن به کودک برای خوردن غذا یا استفاده از روش‌های تنبیهی می‌تواند باعث ایجاد تجربه‌های منفی و افزایش مقاومت کودک شود. در عوض، ایجاد محیطی آرام و بدون استرس در زمان غذا خوردن می‌تواند به بهبود رفتار غذایی کمک کند. 

علت بدغذایی کودکان. 5. تقلید کودک از دیگران

هیچ وقت این را فراموش نکنید که کودکان به شدت از رفتارهای اطرافیان خود تقلید می‌کنند. اگر اعضای خانواده یا همسالان عادات غذایی خاصی داشته باشند، احتمال اینکه کودک همان رفتارها را تقلید کند، خیلی زیاد است. 

برای مثال، اگر والدین تنوع غذایی را رعایت نکنند، ایراد بگیرند یا نسبت به برخی از غذاها واکنش‌های محسوسی نشان دهند، کودک نیز ممکن است بدغذایی را از آن‌ها یاد بگیرد. 

علت بدغذایی کودکان.  6. شرایط نامناسب هنگام غذا خوردن

محیطی که کودک در آن غذا می‌خورد می‌تواند تأثیر زیادی بر رفتار غذایی او داشته باشد. عوامل مانند حواس‌پرتی در زمان پخش تلویزیون، سرگرم شدن والدین به موبایل، دعوا یا تنش در هنگام غذا خوردن و از همه مهم‌تر زمان‌بندی نامناسب وعده‌های غذایی باعث کاهش اشتهای کودک شوند.

دلایل پزشکی که کودکان نوپا غذا نمی خورند؟

متأسفانه دلایل بدغذایی کودکان فقط به موارد بالا محدود نیست و احتمال دارد که برخی از مشکلات و دلایل پزشکی نیز در آن دخیل باشد: 

رفلاکس معده به مری (GERD) 

رفلاکس معده باعث سوزش سر دل و فشار در قفسه سینه شده و همین امر موجب بی‌اشتهایی کودک است. 

آلرژی یا حساسیت غذایی

واکنش‌های آلرژیک به برخی غذاها می‌تواند باعث می‌شود کودک از غذا خوردن لذت نبرد. 

عفونت‌های گوارشی 

مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال نیز در کم اشتهایی کودکان تأثیر دارد.  

کم‌خونی

کودک بد غذا معمولا دچار کمبود آهن است. 

رویش دندان

درد ناشی از رویش دندان یا بیماری‌های دهان می‌تواند غذا خوردن کودکان را سخت کند. 

علت گوشت نخوردن کودک بدغذا چیست؟

نخوردن گوشت نه تنها در کودکان بلکه در بزرگسالان نیز رواج دارد. نوع گوشت، طعم و نوع طبخ آن در ترغیب کودکان برای خوردن گوشت بسیار تأثیرگذار است. 

از طرفی دیگر، بافت سخت گوشت، جویدن آن‌را برای کودکان دشوار می‌کند. دقت داشته باشید که طعم و ظاهر نافرم گوشت پخته شده نیز می‌تواند برخی کودکان را دلزده کند. برای درمان بدغذایی کودکان طعم و ظاهر غذا بسیار مهم است. 

بررسی دلایل بدغذایی کودک در سنین مختلف

بدغذایی در کودکان می‌تواند در هر سنی دلایل متفاوتی داشته باشد. روانشناسان با دسته‌بندی دلایل شایع بد غذایی در سنین مختلف، والدین را در مدیریت این مشکل همراهی می‌کنند:

علت بدغذایی کودکان یک ساله

علت بدغذایی کودکان یکساله، کاهش طبیعی اشتها به دلیل کاهش سرعت رشد است. علاوه بر این، علاقه کودک به کشف محیط اطراف ممکن است توجه او را از غذا خوردن منحرف کند. 

دلیل بدغذایی کودک دو ساله

در سن دو سالگی، حس استقلال کودک قوی‌تر شده و مدیریت در غذا خوردن راهی برای بیان این حس است. 

علت بدغذایی کودکان سه ساله

در سن سه سالگی، الگوهای رفتاری و عادات غذایی قبلی تثبیت می‌شوند. اگر والدین در گذشته از روش‌های نادرستی برای غذا دادن استفاده کرده باشند، این رفتارها ممکن است در سن سه سالگی تقویت شوند. 

علت بدغذایی کودکان بزرگ‌تر از سه سال

برای بررسی علت بدغذایی کودکان بزرگ‌تر از سه سال، بیشتر باید به دنبال عوامل محیطی مانند مهد کودک، دوستان یا والدین بود. چون در همین سنین است که کودکان از دیگران، شخصیت‌های کارتونی و رسانه‌ها یاد می‌گیرند. 

معرفی راهکار: مشکل بدغذایی در کودکان را چگونه رفع کنیم!

بدغذایی کودکان یک چالش رایج برای تمامی والدین است، اما با استفاده از راهکارهای مناسب می‌توان این مشکل را مدیریت کرد. در ادامه موثرترین روش‌های درمان بدغذایی کودکان آورده شده است:

1. غذا خوردن با خانواده: در طول روز حداقل یک‌بار همه اعضای خانواده باهم غذا بخورید

طبق تحقیقات، دورهمی غذا خوردن بر رفتار غذایی کودک تأثیر مثبت داشته و کم کم مشکل بدغذایی کودک را از بین می‌برد. قانون غذای دورهمی، به کودک می‌آموزد که غذا خوردن یک فعالیت اجتماعی است و باید الگوی غذایی سالم‌ را پیگیری کند.

2. پرهیز از برخورد تند با کودک

تحقیقات نشان می‌دهد که ایجاد فشار و استرس در هنگام غذا خوردن، می‌تواند باعث کاهش اشتها و تمایل به بدغذایی در آینده شود. غذا خوردن باید با آرامش و صبر توأم شده و به کودک فرصت دهد که به‌طور طبیعی رفتار کند.

3. با اصرار به کودک غذا ندهید

اصرار به کودک برای خوردن غذا نه تنها راه حل بد غذایی کودک نیست بلکه می‌تواند منجر به مقاومت کودک در برابر غذا شود. 

مطالعات نشان داده‌اند که در صورتی که کودک اجازه انتخاب داشته باشد، احتمالاً غذا را با رغبت بیشتری می‌خورد. 

4. برای غذا خوردن به کودک خود حق انتخاب دهید، مهم ترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

دادن حق انتخاب به کودک در مورد نوع غذاهایی که می‌خواهد بخورد، یک روش مؤثر در جلوگیری از بدغذایی است. این روش، اعتماد به نفس کودک و حس استقلال او را تقویت می‌کند.

5. زمان‌بندی مناسبی برای غذای کودک داشته باشید

به طور معمول، کودکان باید وعده‌های غذایی منظم و زمان‌بندی‌شده‌ای داشته باشند تا ساعت بیولوژیکی آن‌ها تنظیم شود. 

6. برنامه غذایی کودک را متنوع و جذاب کنید! بهترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

تنوع در وعده‌های غذایی به کودک این فرصت را می‌دهد که انواع طعم‌ها و بافت‌ها را تجربه کند، که می‌تواند به رفع بدغذایی کمک کند. 

استفاده از میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های مختلف باعث می‌شود که وعده‌ها جذاب‌تر و خوشمزه‌تر به نظر برسند.

7. ظاهر و چیدمان بشقاب غذا کودک بسیار مهم است!

ظاهر غذا یکی از عوامل موثر در جلب توجه کودک به غذا است. چیدمان جذاب و رنگارنگ غذا می‌تواند باعث تحریک اشتهای کودک شود. 

8. معرفی غذاهای جدید با استفاده از شباهت‌های غذایی

برای معرفی غذاهای جدید به کودکان، استفاده از شباهت‌های غذایی می‌تواند یک استراتژی مؤثر باشد. این روش باعث می‌شود که کودک ترسی از غذاهای جدید نداشته باشد و راحت‌تر آنها را امتحان کند.

9. استفاده از مواد غذایی مورد علاقه کودک در وعده‌های غذایی: غذایی را که مورد علاقه کودک نیست، درست نکنید

اگر کودک غذایی را دوست ندارد، بهتر است آن را از برنامه غذایی حذف کنید! بجای آن از ترفند ترکیب ماده غذایی ضروری در غذاهای مورد علاقه کودک پیش‌روید.

10. مشارکت گرفتن از کودکان در برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی، راحت‌ترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

مشارکت دادن کودک در انتخاب و تهیه وعده‌های غذایی یک راه‌حل مشکل بدغذایی کودکان است. این مشارکت می‌تواند احساس مسئولیت و استقلال را در کودک تقویت کرده و در نتیجه علاقه بیشتری به غذا خوردن ایجاد کند.

11. تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر و حجم آن‌ها را کاهش دهید

افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم آن‌ها در بهبود اشتهای کودک نقش دارد. این روش به کودک کمک می‌کند تا بدون احساس گرسنگی یا سیری زیاد، انرژی لازم را دریافت کند.

12. متناسب با نیاز کودک برای او غذا بریزید

زیاد کردن مقدار غذا بدون توجه به نیاز واقعی کودک موجب بی‌رغبتی به غذا می‌شود. برای درمان  بد غذایی کودکان، بهتر است مقدار غذای کودک متناسب با سن، وزن و اشتهای او تنظیم شود.

13. خود شما باید یک الگو خوب باشید، مهم ترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

والدین باید خود یک الگوی تغذیه سالم داشته باشند. تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان بد غذا والدین بدغذایی هم دارند!

14. برای غذا خوردن کودک محدودیت ایجاد نکنید

ایجاد محدودیت‌های سخت‌گیرانه برای کودک در هنگام غذا خوردن می‌تواند احساسات منفی مانند ترس از غذا و مقاومت را در پی دارد. کودکان مخصوصا در غذا خوردن، باید احساس آرامش و آزادی داشته باشند. 

15. فضای خوشایندی را برای صرف غذا به وجود آورید

ایجاد یک فضای دلپذیر و بدون استرس برای صرف غذا می‌تواند تأثیر زیادی بر رفتار غذایی کودک داشته باشد. کودکانی که در محیطی آرام و بدون تنش غذا می‌خورند، تمایل بیشتری به خوردن غذا دارند. 

16. فعالیت بدنی کودک را افزایش دهید، بهترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

فعالیت بدنی منظم در درمان بد غذای کودکان و بیشتر شدن اشتهای آن‌ها بسیار تأثیرگذار است. 

17. اگر کودک غذا نمی‌خورد برای او قصه آموزنده بخوانید

مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از روش‌های غیرمستقیم برای تشویق کودک به غذا، مانند خواندن قصه‌های آموزنده، می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد. قصه‌ها و داستان‌ها غذا خوردن را به یک فعالیت جالب و مثبت تجربه می‌کند.

18. قبل از غذا اصلی به کودک تنقلات ندهید، راحت‌ترین راه حل مشکل بدغذایی کودکان

اگر به دنبال درمان بدغذایی کودکان هستید، زمان‌های مشخص و درستی را برای تنقلات در نظر بگیرید تا کودک با اشتهای بیشتری برای وعده‌های اصلی آماده باشد.

19. بهترین راهکار برای کودکی که از خوردن گوشت امتناع می‌کند

برای درمان بدغذایی کودکانی که گوشت نمی‌خورند، از منابع پروتئینی گیاهی مانند حبوبات، توفو و محصولات سویا استفاده کنید. 

البته اضافه کردن غذاهای لذیذ گوشتی به صورت تدریجی و ترکیب با مواد مورد علاقه کودک نیز می‌تواند راهکاری موثر باشد.

20. بهترین ترفند برای کودکی که سبزیجات نمی‌خورد

برای کودکانی که سبزیجات نمی‌خورند، باید به سراغ روش‌هایی برای پنهان کردن سبزیجات بود (مثل سوپ‌ها یا اسموتی‌ها) یا ترکیب سبزیجات با غذاهای مورد علاقه کودک.

همچنین، معرفی سبزیجات به صورت جذاب و با تنوع در رنگ و شکل می‌تواند تمایل کودک را به خوردن سبزیجات افزایش دهد.

21. اگر کودک شما از شیر امتناع می‌کند

اگر کودک از شیر امتناع می‌کند، می‌توان از منابع جایگزین شیر مانند ماست، پنیر، و یا شیر گیاهی (مثل شیر بادام یا سویا) استفاده کرد. فراموش نکنید که نباید کودکان را در غذا خوردن مجبور کرد. 

همچنین، استفاده از روش‌های مختلف مثل افزودن شیر به اسموتی یا مخلوط کردن با طعم‌های مختلف، بستنی‌ها و امثالهم مؤثر است. 

بهترین واکنش والدین به بدغذایی کودکان چیست؟

بهترین واکنش والدین در مقابله با بد غذایی کودکان و تمامی مشکلات کودکان، همیشه صبر، آرامش و شکیبایی است. 

والدین باید به یاد داشته باشند که این مرحله از رشد طبیعی است و معمولاً با گذر زمان بهبود می‌یابد. 

و قدم بعدی، اقدام برای درمان بدغذایی است که باتوجه به نیازهای جسمی و روانی کودک، ایجاد محیطی مثبت برای غذا خوردن و به حداقل رساندن فشارهای بیرونی تا حد زیادی قابل حل است. 

مهم است که والدین بدون نگرانی از بی‌اشتهایی کودک، به دنبال ایجاد تنوع غذایی باشند و از استرس جلوگیری کنند. 

پیشنهاد چند غذای جذاب برای کودک بدغذا!

برای حل مشکل بدغذایی، پیشنهاد می‌شود که والدین روی دستپخت خود کار کنند! مثل یک منتقد سخت‌گیر طعم و عطر غذاهای خود را بررسی کنند، شاید مشکل از روش طبخ و ترکیبات نادرست باشد!

بنابراین، علاوه بر توجه به ارزش غذایی، تنوع در غذاها، نوع طبخ هم اهمیت زیادی دارد. در ادامه، طبق تحقیقات گسترده، چند پیشنهاد غذایی برای کودکان بدغذا داریم: 

برای کودک خود لقمه مکزیکی درست کنید

لقمه‌های مکزیکی به دلیل ترکیب طعم‌های مختلف و مواد مغذی متنوع، برای کودکان جذاب و خوشمزه هستند. 

لقمه مکزیکی علاوه بر طعم‌ جالب، حاوی مواد مغذی مانند پروتئین، سبزیجات و غلات است که به رشد و تقویت بدن کودک کمک می‌کند. استفاده از پنیر، گوشت مرغ یا گوشت گاو، گوجه‌فرنگی، آووکادو، ذرت در این غذا باعث جذب بیشتر کودک به طعم‌های جدید می‌شود.

پیراشکی سرخ شده، پیشنهادی عالی برای رفع بی‌اشتهایی کودک

عطر پیراشکی‌های سرخ شده به دلیل بافت نرم و طعم دلپذیر کودکان بدغذا را به وجد می‌آورد. این غذا به راحتی قابل تهیه است و می‌توان آن را با مواد مختلف پر کرد؛ 

از جمله سبزیجات ریز شده، گوشت چرخ‌کرده یا پنیر. علاوه بر آن، پیراشکی‌ها به دلیل اندازه کوچک و خوردن آسان دارند. 

درست کردن پیتزا در خانه

پیتزا یک غذای محبوب برای کودکان است. تهیه پیتزا در خانه این امکان را به والدین می‌دهد که مواد مغذی و سالم را به راحتی به ترکیب پیتزا اضافه کنند. 

فقط زیاده‌روی نکنید که کودکان از این غذا نیز دلسرد شوند! از سبزیجات طعم‌دار شده مثل قارچ، فلفل دلمه‌ای و اسفناج استفاده کنید؛ به‌جای پنیر پرچرب از پنیرهای کم‌چرب یا گیاهی استفاده کرد. 

پاستا و تن‌ماهی

پاستا به دلیل بافت نرم و قابلیت هضم آسان برای کودکان بد غذا انتخاب خوبی است. اضافه کردن تن‌ماهی به پاستا علاوه بر افزایش ارزش غذایی، طعمی متفاوت و جذاب به غذا می‌دهد. 

ماهی تن حاوی پروتئین، امگا ۳ و ویتامین‌های مختلف است که برای رشد کودک مفید هستند. این ترکیب می‌تواند یک وعده غذایی خوشمزه و مغذی برای کودک بدغذا باشد. 

کلاب ساندویچ مرغ

کلاب ساندویچ مرغ، با استفاده از گوشت مرغ، سبزیجات تازه و نان نرم، می‌تواند یک وعده غذایی مفید و لذیذ برای کودکان باشد. 

ترکیب مرغ، کاهو، گوجه و سس‌های کم‌چرب این غذا را به گزینه‌ای مناسب برای کودکان بدغذا تبدیل می‌کند. 

نسبت به بدغذایی کودکان حساس نباشید؛ قابل‌حل هستند

اگرچه بدغذایی کودک ممکن است به نظر مشکل‌ساز بیاید و شما را نگران سلامتی و رشد او کند؛ اما خیالتان راحت باشد که این یک روند طبیعی است. 

والدین باید به یاد داشته باشند که اصرار بر غذا دادن به کودک ممکن است باعث ایجاد حساسیت نسبت به غذاها شود. به‌جای آن، باید محیطی آرام و بدون فشار فراهم کنند و به کودک زمان بدهند تا با غذاهای جدید آشنا شود. 

کدام ترکیبات گیاهی به افزایش اشتها کمک می‌کنند؟

برخی از گیاهان مانند زنجبیل، نعناع و تخم کدو به طور طبیعی می‌توانند به افزایش اشتها در کودکان کمک کنند. 

زنجبیل به دلیل خواص تحریک‌کننده هضم و افزایش ترشح آنزیم‌های گوارشی می‌تواند برای کودکانی که به سختی غذا می‌خورند، مفید باشد.

همچنین، نعناع می‌تواند به آرامش معده کودک کمک کرده و تمایل به خوردن غذا را افزایش دهد. استفاده از این گیاهان به صورت طبیعی و در غذاهای مختلف می‌تواند راه‌حل‌های مؤثری برای رفع بدغذایی باشد.

سوالات متداول در خصوص بد غذایی کودکان 

بدغذایی کودکان در اکثر مواقع به‌صورت خودبه‌خود، به دلیل عوامل مختلف جسمی و روانی ایجاد شود. که بعد از یک دوره زمانی کوتاه از بین می‌رود و جای نگرانی نیست. 

1. تفاوت بی‌اشتهایی با بدغذایی کودک در چیست؟ 

بی‌اشتهایی به عدم تمایل به خوردن غذا اشاره دارد که ممکن است ناشی از بیماری، مشکلات جسمی یا روانی باشد. 

در حالی که بدغذایی به خودداری کودک از خوردن غذاهای خاص (اغلب به علت ترجیحات طعم و بافت) گفته می‌شود. در بدغذایی کودک، اشتها ممکن است حفظ شده باشد، اما انتخاب غذا محدود است.

2. تغذیه نامناسب در کودکان چه عوارضی دارد؟ 

تغذیه نامناسب می‌تواند باعث مشکلات جسمی و روانی متعدد شود اما این کم‌غذایی یا بدغذایی دوره‌ای کودکان آنقدر نگران کننده نیست. 

3. آیا در بدغذایی کودکان، والدین مقصرند؟ 

بدغذایی به عوامل ژنتیکی، اجتماعی و حتی فرهنگی مرتبط است. برنامه‌ریزی غذاخوردن صحیح و پذیرش ترجیحات غذایی کودک می‌تواند به کاهش بدغذایی کمک کند.

4. مکمل‌ها در افزایش اشتهای کودکان چه نقشی دارند؟ 

مکمل‌ها می‌توانند در مواقعی که کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی باعث بی‌اشتهایی یا بدغذایی شده است، نقش حمایتی داشته باشند.