بازی برای کودک و تفریح برای نوجوان
بازی برای کودک و تفریح برای نوجوان
بازی برای کودک
بازی یکی از نیازهای اساسی و مهم کودک می باشد که علاوه بر اینکه او را سرگرم می کند، کارکردهای دیگری را نیز شامل می شود. هر یک از این کارکرد ها کودک را برای ورود به مرحله بزرگسالی آماده می کند. در ابتدا لازم است که یک تعریف از بازی بکنیم:
بازی یکی از نیازهای اساسی و مهم کودک می باشد.
تعریف بازی
بازی بسته به اینکه از چه دیدگاهی تعریف شود تعاریف متفاوتی دارد. بنابراین تعریف دقیق و قطعی برای آن وجود ندارد اما به طور کلی ملاک هایی وجود دارد که آن را از دیگر فعالیت ها متمایز می کند:
- بازی فعالیتی است که هدف آن در خود است.
- فعالیتی است که موجب خشنودی و خوشحالی بازی کننده می شود.
- فرد آن را از روی اختیار و داوطلبانه انجام می دهد نه اجبار و الزام!
- احساس تعامل ایجاد می کند.
- فرد را از قید زمان جدا می کند.
- در آن خود عمل از نتیجه آن مهم تر است.
کارکردهای بازی برای کودک
از جمله کارکردهای بازی برای کودک این است که در هنگام بازی می توان نکات آموزشی و تربیتی را به کودک آموزش داد. همچنین می توان در حین بازی به شناخت عواطف ، احساسات و افکار کودک رسید.
بازی یکی از نیازهای اساسی و مهم کودک می باشد.
از جمله مهارت هایی که کودک در جریان بازی یاد می گیرد عبارتند از:
- آگاهی از محدودیت های خود؛ آگاهی نسبت به کارهایی که می تواند انجام دهد و کارهایی که نمی تواند انجام دهد.
- دستیابی به تکنیک های حل مسئله – آزمایش و خطا
- تخلیه انرژی و ایجاد حس آرامش. در صورت عدم تخلیه انرژی، کودک ممکن است به اضطراب، افسردگی و پرتحرکی دچار شود.
- تقویت اعتماد به نفس و ایجاد حس استقلال طلبی
- تقویت روحیه همکاری
- ابتکار عمل
- فرصت اشتباه کردن و دانستن اینکه هیچ اشکالی ندارد اگر اشتباه کند چرا که باید به آن ها یاد داد که اشتباهات فرصت های یادگیری اند.
- تنظیم احساسات
- تقویت مهارت های کلامی و غیر کلامی
- تقویت قوه خیال پردازی – امری که خیلی از بچه ها این روز ها فاقد آن هستند
- تقویت مهارت های اجتماعی به خصوص از طریق بازی های گروهی
- خود آگاهی
- تقویت مهارت های حرکتی ظریف و درشت
- آگاهی به داشتن قوه انتخاب
- کمک به درک دیدگاه دیگران
بازی و ویژگی های رفتاری کودک
همچنین در جریان بازی می توان ویژگی های رفتاری کودکان پی برد. مثلا کودکی که حس قدرت طلبی دارد معمولا نقش رهبر، رئیس، فرمانده و مدیر را بازی می کند. و یا کودکی که حس پرخاشگری دارد، ممکن است در جریان بازی شروع به زدن عروسک هایش کند یا آن ها را تخریب کند. این بدان معناست که کودکان معمولا افکار و احساساتشان را نسبت به اسباب بازی هایشان فرافکنی می کنند.
در جریان بازی می توان به ویژگی های رفتاری کودکان پی برد.
بازی شغل کودک است. روان شناسان دوره کودکی را دوره بازی کردن کودک می دانند. کودک ابتدا با اشیاء بازی می کند سپس انسان ها و همزمان با رشد ذهنی و جسمی کودک به بازی های گروهی و اجتماعی تمایل پیدا می کند.
بازی کردن با کودک باعث می شود فاصله بین والدین و کودک کم شود و با هم صمیمی تر شوند و والدین شان را نسبت به روحیات و خلقیات فرزندشان آشنا می کند. کودکان نیاز دارند که حس کنند با والدین شان ارتباط نزدیکی دارند و می‌توانند بدون ترس و نگرانی مسائل خود را با آن ها در میان بگذارند.
اسباب بازی برای کودک
اسباب بازی ها تاثیر مهمی در زندگی و رشد فکری کودکان می‌گذارد. با استفاده از اسباب بازی کودکان مهارت در بازی های گروهی و زندگی اجتماعی را یاد می گیرند. هنگام انتخاب اسباب بازی به نکات زیر توجه کنید:
- ایمن بودن وسیله بازی برای سن کودک
- جنس و ساخت وسیله خوب و بادوام باشد
- کودک آن را دوست داشته باشد
- برای ظرفیت های جسمی کودک مناسب باشد
- برای رشد ذهنی و اجتماعی کودک مناسب باشد
اسباب بازی ها تا سن قبل از ۵ سالگی نباید شوک دهنده و الکترونیکی باشند. باید کمترین میزان رنگ آمیزی با رنگ های مصنوعی داشته باشد. مواد اولیه آن نباید سمی باشد. مواد رنگ آمیزی و هنری مورد استفاده کودکان نباید پرخطر باشند.
مواد رنگ آمیزی و هنری مورد استفاده کودکان نباید پرخطر باشند.
مطالعه بیشتر:
بازی ها و سن مناسب بازی برای کودک
تولد تا ۴ ماهگی
برای کودک قصه بخوانید، شکلک در بیاورید. بدنش را قلقلک دهید. اشیای مانند جغجغه با رنگ درخشان را جلوی چشمانش تکان دهید. ترانه های ساده و لالایی های با عبارت تکرار شونده برای او بخوانید.
۴ تا ۶ ماهگی
قطعات پلاستیکی را روی هم بگذارید و اجازه دهید کودک به آن ها ضربه بزند و آن ها را بهم بریزد. موسیقی با ریتم های مختلف برایش پخش کنید. کتاب قصه های دارای تصاویر رنگی به او نشان دهید. اشیاء مختلف و مناسب را به او بدهید تا آن ها را حس کند.
۶ تا ۱۸ ماهگی
با او چهره به چهره صحبت کنید تا بتواند بین صداها و کلمات ارتباط برقرار کند. به افراد و اشیای آشنا اشاره کنید و نام آن ها را تکرار کنید. بازی دالی موشه یا قایم باشک با او انجام دهید.
۱۸ تا ۲۴ ماهگی
بازی هایی که در آن اشیا بازشناسی می شود را انجام دهید. مثل: آن عروسک آبی یا ماشین قرمز را بده. کودک را با وسایل نوشتن مثل مداد شمعی و کاغذ آشنا کنید. هنگام خواندن قصه برای کودک از سوالات “کجا” و “چی” بپرسید.
۲۴ تا ۳۶ ماهگی
هنگام بروز مهارت های حرکتی کودک را تشویق کنید. هنگام قصه خواندن از کودک سوال بپرسید و توجهش را به ارتباط بین کلمات با تصاویر جلب کنید. تخیل کودک را تقویت کنید. به او کمک کنید تا فعالیت های زندگی واقعی را به صورت بازی در آورد.
مثلا وانمود کند که دارد با تلفن صحبت می کند، ماشین می راند، به میهمانان چای تعارف می کند و …
۳ تا ۵ سالگی
با رشد کودک می توانید گزینه های ساده ای مانند خواندن کتاب قصه یا جور کردن پازل به او ارائه دهید. کلمه ” نه” را هر چقدر می توانید کمتر به کار ببرید و حس جستجو و کنجکاوی کودک را تشویق کنید. به کودک تان احترام بگذارید و به حضور او توجه نشان دهید و هنگامی که کودک سعی دارد تجربه های تازه اش را توضیح دهد، از خود صبر نشان دهید.
هر روز زمانی را به نشستن در کنار کودک تان و بحث کردن با او در مورد کارهایی که در طول آن روز انجام داده است، اختصاص دهید و ادو را تشویق کنید که به جستجوی تجربه های جدید بپردازد و آن ها را برای شما توضیح دهد.
بازی کردن حق همه کودکان است. اما در این بین، کودکانی وجود دارند که به دلیل محدودیت های هوشی- حسی و حرکتی قادر به انجام برخی بازی ها نیستند.
تفریح برای نوجوان
در کنار توجه به نیاز بازی برای کودک از نیاز نوجوانتان غافل نشوید. نوجوانی یکی از مراحل مهم دوران رشد محسوب می شود که در این دوره نوجوان برای شکل گیری شخصیت و دستیابی به هویت خود بسته به محیطی که در آن رشد می کند و تربیت می شود با چالش های فراوانی روبرو می شود.
نوجوانی یکی از مراحل مهم دوران رشد محسوب می شود
نوجوانان در این دوره به خاطر چالش ها و مشکلاتی که به وجود می آید ممکن است دچار اضطراب و نگرانی شوند از اینکه نتوانند جنبه های مختلف شخصیتشان را با هم هماهنگ کنند. هر چند همه آن ها ممکن است متوجه این بحران نشوند اما اکثریت آن ها درگیر موضوعات خاص دوران خود می شوند.
نوجوانی دوره گذار از وابستگی به استقلال است و نوجوان در این دوره دچار شک و تردید های بسیاری می شوند و گاهی اوقات برای رسیدن به اهداف و خواسته های خود با دیگران و حتی والدین خود مخالفت می کنند.
این مسئله یعنی خواستن نوجوان برای استقلال و نپذیرفتن این واقعیت از جانب والدین منجر به تنش و دوگانگی می شود به همین دلیل دوران نوجوانی یکی از پر تنش ترین دوره های زندگی هر فرد محسوب می شود.
بنابراین محیط و فضای خانواده ای که نوجوان در آن رشد می یابد و نحوه ارتباطی که والدین با نوجوان شان برقرار می کنند در تکامل و شکل گیری شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد.
محیط و فضای خانواده ای که نوجوان در آن رشد می یابد و نحوه ارتباطی که والدین با نوجوان شان برقرار می کنند در تکامل و شکل گیری شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد.
برنامه ریزی برای اوقات فراغت نوجوان
در این میان داشتن تفریح و برنامه ریزی برای اوقات فراقت این گروه سنی در این دوره حساس طوری که مناسب با احتیاجات جسمی، فکری و روانشناختی آن ها باشد، به شدت احساس می شود. تحقیقات نیز نشان داده چنانچه امکانات برای تفریحات سالم برای نوجوانان وجود داشته باشد، به تفریحات ناسالم گرایش پیدا نمی کنند و از آسیب های زیادی مصون می مانند.
بنابراین لزوم برنامه ریزی برای اوقات فراغت نوجوانان چه از طرف والدین و چه از طرف نهادها و سازمان ها با ایجاد امکاناتی مثل تشکیل اردوها، کانون های هنری ، سازمان های ورزشی، کاروان های سیاحتی و امثال آن برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی این دوره سنی حساس بیش از پیش احساس می شود.
اوقات فراغت چیست؟
اوقات فراغت زمان هایی است که فرد آزاد از هر گونه کار و درگیری های روزانه که نوعا موجب خستگی می شود است و در آن فرد به استراحت مشغول است و آن را طبق تمایل شخصی خود و برای خود تنظیم می کند و به سلیقه، نیازهای روحی، سن و توان مالی فرد بستگی دارد.
موارد پیشنهادی برای برنامه ریزی تفریح نوجوانان:
- دنبال کردن ورزش مورد علاقه
- مطالعه کتاب
- بازی های رایانه ایی
- انجام فعالیت های هنری
- اختصاص زمان هایی برای بودن کنار دوستان و همسالان
- سفر
- بازدید از موزه ها و پارک ها
تفریحات سالم زیادی وجود دارد که والدین با کمک خود نوجوانان می توانند بر حسب علاقه و میل نوجوانان برای آن ها برنامه ریزی کنند.
باید به نوجوانان آموزش داده شود که زندگی خود را تباه نکنند و با تفریحات آنی و زودگذر زندگی خود را به خطر نیندازند. این مسئله بسیار مهم است که از خردسالی کودکان را آماده کنیم تا اوقات خود را به بطالت نگذرانند.
از جمله تفریحات ناسالمی که ممکن است نوجوانان را به سمت خود بکشاند استفاده از وسایلی است که آن ها را به سمت فضای مجازی هدایت می کنند.
