خسیس بودن کودک: دست نزن مال خودمه!
خسیس بودن کودک
امروزه به دلیل مشغله زیادی که والدین عزیز جهت تامین امکانات رفاهی برای فرزندان خود دارند آبا دغدغه و گلایه هایی در راستای تعلیم و تربیت فرزندان دلبندشان مواجه اند. از جمله این گلایه ها می توان به خساست برخی کودکان اشاره کرد. خیلی از پدر و مادرها از اینکه خودشان سخاوتمند هستند در حالیکه کودک آنها خسیس است در تعجب اند. و سوال شان این است فرزندشان چگونه این صفت را آموخته است و چگونه باید با خساست و خودمحوری کودکان برخورد داشته باشند.
این مقاله بر آن است به پرسشهای زیر پاسخ دهد :
تعریف خساست در کودکان چیست ؟
دلایل خسیس بودن کودک چیست ؟
والدین جهت برطرف خساست و خودمحوری کودکان چه کارهایی را می بایست انجام دهند؟
قابل توجه است که آموزش جهت شکل دهی یک رفتار مطلوب می بایست از دوره کودکی آغاز شود .والدین عزیز می بایست توجه داشته باشند که اگر بخواهند سخاوتمندی را به کودک خویش ،آموزش دهند می بایست از دوره کودکی شروع کنند و این امر مستلزم این است که در ابتدا تعریفی از خساست داشته باشند.
تعریف کودک خسیس
کودکی خسیس محسوب می شود که با وجود داشتن البسه، اسباب بازی و خوراکی های متعدد از به اشتراک گذاری آنها با سایر کودکان امتناع بورزد و اگر او را مجبور به مشارکت با سایر کودکان بکنند با گریه، جیغ و فریاد از انجام این کار خودداری کند.
تحقیقات نشان داده است تک فرزندها سخاوت بیشتری را در بخشش وسایل خود به دیگران نشان می دهند. این در حالی است که فرزندان آخر کمترین حد مشارکت را با دیگران دارند. تحقیقات همچنین نشان داده است که بیشترین میزان خسیس بودن کودک در سن 3 سالگی دیده می شود. آن هم زمانی رخ می دهد که کودک در اوج خودخواهی می باشد و می اندیشد که تمام دنیا و بزرگسالان می بایست فقط در جهت تامین نیازهای او قدم بردارند. خودمحوری به تدریج از سن 3 تا 4 سالگی شروع به کاهش می کند. و حس مشارکت شکل می گیرد.
زمانی که مادری مشاهده کرد که کودکش بدون حس اجبار حاضر شد تا اسباب بازی شخصی خود را به کودک دیگر ببخشد می تواند پی ببرد که کودکش دارد از مرحله خودمحوری عبور می کند و وارد مرحله جدیدی از زندگی اجتماعی می شود که می بایست در تعاملات با دیگران به نیازها و خواسته های آنها هم توجه کند.
دلایل خسیس بودن کودک چیست؟
1. احساس ناایمنی و شروع خودمحوری
اگر در مراحل رشد حس دلبستگی ایمن و اعتماد در کودک به هر دلیلی شکل نگیرد نه تنها حاضر خواهد بود با دیگران تعاملی برقرار کند؛ بلکه حتی تمایلی به اشتراک گذاری وسایلش با دیگران نیز نخواهد داشت.
2. وابستگی به والدین و خسیس بودن کودک
اگر کودک در مراحل رشد به هر دلیلی نتواند از والدین خود متمایز شود، همواره به گونه ای فکر و عمل می کند که بخواهد رضایت آنها را تامین کند؛ در صورتی که والدین به او مجوز به اشتراک گذاری وسایلش را ندهند او هم به همین روند ادامه خواهد داد.
3. نداشتن مهارت کافی در تعامل با کودکان دیگر
بسیاری از کودکانی که به دلیل مشغله والدین نزد پدر و مادر بزرگها رشد پیدا می کنند یا به مهد نرفته اند ،بسیاری از مهارتهای لازم جهت تعامل با همسالان را نمی دانند که این موضوع خود موجب بروز موانعی جهت به اشتراک گذاری وسایل شخصی می شود.
4. دخالت بیش از اندازه والدین در چالشهایی که مابین کودکان رخ می دهد.
وقتی والدین در چالش های میان همسالان که به طور طبیعی رخ می دهد، دخالت بیش از اندازه می کنند؛ خود بر درگیری ها می افزایند و باعث می شوند کودک راههای حل مساله را نیاموزد.
5. رعایت نکردن حریم خصوصی کودک
هنگامی که والدین بدون اجازه کودک وسیله شخصی او را به دیگری بدهند حس لجبازی و کینه توزی را در او ایجاد می کنند و او را سوق می دهند که حتی اگر بدون اجبار بزرگسالان راغب بود وسایلش را با همسالان به اشتراک بگذارد، از این کار منصرف شود تا مرزهای خود را به دیگران بشناساند.
توصیه هایی به والدین سخاوتمند
1. در نظر گرفتن سن در خساست کودکان
برای اینکه تشخیص بدهید که آیا کودک تان خسیس است یا نه، سن او را در نظر بگیرید. ما نمی توانیم کودکی را که تا سن 4 سالگی به دلیل اینکه خود را مرکز و محور جهان می بیند و حاضر نیست هیچ کدام از وسایل شخصی خود را با دیگری به اشتراک بگذارد و حتی گه گاه وسایل دیگران را هم برای خود می داند، کودک خسیس بدانیم.
بلکه بایستی توجه داشته باشید سخاوتمندی خصلتی اکتسابی می باشد و والدین، معلمان مهد کودک می توانند در شکل گیری آن نقش به سزایی داشته باشند. اما مساله زمانی حادث می شود که کودک با آموزشهای صحیحی که از والدین و سایر بزرگسالان دریافت می کند همچنان به روند خساست خود ادامه دهد.
2. آموزش سخاوتمند بودن
کودک برای یادگیری سخاوت نیاز به شناخت خواسته ها، نیازها و احساسات دیگران دارد. شما والد عزیز می توانید برای ایجاد این شناخت از داستان گویی و کارتون ها استفاده کنید. بدین صورت که وقتی قصه ای را می خوانید یا کارتونی را می بینید و با موردی که می توان جهت آموزش از آن استفاده کرد مواجه می شوید حتما با کودک خود مطرح کنید.
مثلا به او بگویید : “میدونی چرا اون کاراکتر خوشحاله؟ چون وقتی اسباب بازی اش را به دوستش داد او خوشحال شد “یا “فکر می کنی الان فلان کاراکتر چه حسی دارد؟ و چی باعث شده دچار این حس شود؟ و چه کار بکنه میتونه حسش را تغییر بدهد؟” استفاده کنید.
3. خود الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید و با رفتار خود سخاوتمند بودن را به فرزند خود بیاموزید. مثلا هدیه ای بگیرید و به اتفاق فرزندتان، آن را اهدا کنید. یا هنگامی که می خواهید به کسی کمک کنید به گونه ای باشد که فرزندتان مشاهده کند.
4. نحوه ای که خواسته های فرزندتان را برآورده می کنید، خود می تواند آموزشی جهت سخاوتمند بودن باشد. اگر نمی خواهید به هر دلیلی خواسته کودکان را برآورده کنید، به شکلی خسمانه برخورد نکنید و دلیلش را توضیح بدهید تا کودک فکر نکند اشیا به مراتب مهم تر از آدمها و احساسات آنهاست.
5. انتخاب همبازی مناسب
سعی کنید کودکان همبازی های مناسبی داشته باشد که رفتارهای سخاوتمندانه دارند. زیرا کودک از همبازی مناسب بیشتر از والدین الگوبرداری می کند.
6. شما والد عزیز می بایست بدانید تا سن 4 سالگی طبیعی است که کودک تمایل به اشتراک گذاری وسایل شخصی خود نداشته باشد پس با زور کودک خود را به این کار مجبور نکنید زیرا لجبازی او برانگیخته می شود و حس کینه توزی در او شکل می گیرد.
7. در راستای آموزش به کودک خود صبور باشید زیرا همان گونه که یک رفتار صحیح در مدت زمانی شکل می گیرد، برای اصلاح یک رفتار مثل خسیس بودن نیز نیاز به صرف وقت می باشد.
8.استفاده از تشویق برای داشتن کودکی سخاوتمند
در راستای شکل دهی رفتار سخاوتمندانه از مکانیزم تشویق استفاده کنید تا شوق کودک دلبندتان را جهت فراگیری رفتار سخاوتمندانه افزایش دهید. مثلا وقتی کودکی دارد با همبازی هایش بازی می کند در کنار او قرار بگیرید. اگر یکی از کودکان در بازی سخاوت نشان داد یا وقتی اسباب بازی خود را بدون جیغ و فریاد به دیگری بخشید، با کلام مثل “آفرین پسر یا دختر نازنیم “یا در آغوش گرفتن و در صورت امکان با یک هدیه مثل عکس برگردان یا استیکر او را تشویق کنید.
9. زمان هایی که کودکان زیادی قرار است در منزل شما میهمان باشند، وسایل مهمی که کودکتان به آنها حساس است و ممکن است بین کودکان درگیری ایجاد کند را از دسترس خارج کنید.
10. اگر درگیری ها بین خواهر برادرهای در منزل باشد که نمی توانند سر اسباب بازی ها و وسایل دیگر به تفاهم برسند؛ به آنها هشدار بدهید که اگر این مساله را بین خودشان حل نکنند اسباب بازی را از آنها می گیرید و خودتان تعیین می کنید که هر کودک با کدام اسباب بازی تا چه مدتی حق دارد بازی کند. حتما قاطعیت خود را در اجرای برنامه زمان بندی شده به کودکان نشان دهید.
11. هرگز کودک خود را به خاطر سخاوتمند نبودن سرزنش نکنید!
12. اگر امکان دارد زمانهایی که کودکان زیادی کنار هم هستند تلاش کنید اسباب بازیهای مشابه زیادی فراهم کنید تا کمتر درگیری رخ بدهد.
14. اگر میزان خساست کودکان به گونه ای بود که خودتان نمی توانستید جهت اصلاح رفتار اقدام کنید حتما از یک متخصص روانشناسی کمک بگیرید.
